آنجل اوربتسوف؛ استاد تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه صوفیه و سفیر ویژه وزارت امور خارجه بلغارستان در حوزه شرق در گفت‌وگو با ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره حضور خود در این نمایشگاه مطرح کرد: در اوایل دهه ۱۹۹۰ طی ماموریتم به ایران به عنوان دیپلمات در سفارت بلغارستان در تهران، این شانس را داشتم که از سه دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال‌های ۱۹۹۰، ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲ بازدید کنم. از مشارکت گسترده انتشارات متعدد، چه داخلی و چه خارجی و همچنین از توجه به این نمایشگاه از سوی رهبر ایران و سران کشور بسیار تحت تاثیر قرار گرفتم. این توجه مسلماً نمایانگر علاقه و شیفتگی ذاتی مردم ایران به ادبیات و کتابخوانی است. به یاد دارم که تعدادی کتاب از نمایشگاه خریدم، از جمله مجموعه ۳ جلدی داستان های کوتاه محمود دولت آبادی با عنوان «کارنامه سپنج»، اثری ۳ جلدی درباره تاریخ زبان فارسی از محقق برجسته پرویز ناتل خانلری و چاپ مجدد کتاب معروف جهانگرد فرانسوی خانم ژان دیولافوا به نام "La Perse, la Chaldee et la Susianne". اگر فرصت دیگری برای بازدید از نمایشگاه داشته باشم، به دنبال کتاب‌های ادبیات معاصر ایران و همچنین کتاب‌هایی در زمینه زبان‌شناسی فارسی، تاریخ، دیپلماسی و هنر ایران از نویسندگان داخلی و خارجی خواهم بود.
او با اشاره به این که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سالانه میلیون‌ها بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند، عنوان کرد: از این نظر این رویداد مطمئناً تأثیر بسیار ارزشمندی در رواج فرهنگ ایرانی در بین مخاطبان داخلی و خارجی دارد. این نمایشگاه که جنبه مردمی دارد، برای عموم آزاد است و در فضای وسیع مصلی امام خمینی (ره) برگزار می‌شود، زمینه ارتباط و تعامل ناشران مختلف، یادگیری از یکدیگر و به‌کارگیری روش‌های بدیع برای تأثیرگذاری بر علاقه و کنجکاوی خوانندگان را فراهم می‌کند. بدون شک تجربه‌ای هیجان‌انگیز و فراموش نشدنی برای خوانندگان است که با نویسندگان مورد علاقه خود ملاقات و گفت‌وگو کنند. مردم ایران به احترام عمیق به میراث غنی ادبی و فرهنگی خود و تمایل برای به اشتراک گذاشتن صمیمانه آن با جهان شناخته شده‌اند.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران بزرگترین ویترینی است که ایران می‌تواند بهترین آثار فرهنگ خود را در آن معرفی کند. همانطور که می‌دانم، بیش از ۲۰۰۰ ناشر به صورت حضوری یا مجازی در سی‌وپنجمین دوره این نمایشگاه با شعار «بخوانیم و بسازیم» ثبت‌نام کرده‌اند. رویکرد نوآورانه این دوره و به خصوص پیش‌بینی یک برنامه فرهنگی غنی شامل سمینارها، نمایش فیلم‌های کوتاه، برگزاری گفت‌وگوها و مباحثات و غیره بسی الهام‌بخش به نظر می‌رسد. همچنین توجه ویژه به غرفه‌های حاوی ادبیات برای کودکان و نوجوانان شایان ذکر است.
استاد تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه صوفیه همچنین عنوان کرد: متأسفانه چون رسانه‌های بلغارستان غرق در موضوعات سیاسی داغ هستند، مانند انتخابات آتی ملی و اروپایی، این نوع رویدادهای فرهنگی موفق نمی‌شود توجه آنها را جلب کند. اما معمولاً اطلاعات مربوط به نمایشگاه کتاب تهران از سایت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در بلغارستان به شبکه‌های اجتماعی منتقل می‌شود.
اوربتسوف در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در بلغارستان یک رویداد مشابهی وجود دارد و آن هم نمایشگاه بین المللی کتاب صوفیه است که دارای سنت طولانی به عنوان بزرگترین مجمع نمایش کتاب در کشور است. این نمایشگاه اولین بار در سال ۱۹۶۸ افتتاح شد و به طور سالانه در سراسر دوره سوسیالیستی تا سال ۱۹۸۹ برگزار می‌شد. صوفیه پنجمین شهر اروپایی بود که میزبان رویدادهای بین‌المللی از این نوع شد. تعداد کشورهای شرکت کننده سال به سال افزایش می‌یافت و در سال ۱۹۸۶ به ۴۷ کشور رسید. پس از تغییرات دموکراتیک در بلغارستان و گذار به اقتصاد بازار، تشکیل مجدد نمایشگاه مدتی طول کشید. این اتفاق در سال ۱۹۹۳ در کاخ ملی فرهنگ در صوفیه رخ داد که در سال‌های آینده محل برگزاری نمایشگاه شد.
وی ادامه داد: آن دوره نمایشگاه میزبان ۱۷۰ ناشر از ۱۲ کشور بود و همزمان با یک رویداد برجسته دیگر یعنی تأسیس انجمن ناشران بلغارستان (انجمن «کتاب بلغارستان» کنونی)، که شروع به اعطای جوایز برای بهترین کتاب منتشر شده کرد، بر پا شد. بعدها تقریباً هر سال نمایشگاه‌هایی برگزار می‌شد که تعداد شرکت کنندگان به تدریج افزایش می‌یافت. وزارت فرهنگ بلغارستان و سایر مقامات دولتی نقش تعیین کننده‌تری در سازماندهی آنها ایفا می کردند. مراسم افتتاحیه به فال نیک گرفت و کشورهای خارجی به عنوان مهمان ویژه دعوت می‌شدند. از سال ۲۰۱۳ نمایشگاه‌ها با جشنواره‌هایی در هم تنیده شده‌اند که ایده اصلی آنها معرفی نویسندگان مختلف و تنوع بخشیدن به طیف رویدادها است. نمایشگاه‌ها معمولاً قبل از کریسمس در زمینی به مساحت ۱۶۰۰ متر مربع با حضور حدود ۲۰۰ ناشر و بیش از ۶۰ هزار بازدیدکننده برگزار می‌شود و دارای دومین نسخه به نام بازار بهار یا نمایشگاه بهاره‌اند که اخیراً در فضای باز در پارک روبروی کاخ ملی فرهنگ در ماه مه، زمانی که کشور روز آموزش و فرهنگ بلغارستان و خط اسلاوی را جشن می گیرد رخ می‌دهد.
سفیر ویژه وزارت امور خارجه بلغارستان در حوزه شرق در پاسخ به این سوال که ایران در صنعت نشر کشور شما چه جایگاهی دارد و چه کتاب‌هایی از ایران در کشور شما ترجمه می‌شود؟ گفت: ایران برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ در نمایشگاه کتاب صوفیه شرکت کرد و از آن زمان تاکنون مشارکت فعالی در رویدادهای آن داشته است. تمامی دوره‌های اخیر نمایشگاه دارای غرفه‌هایی بوده است که توسط رایزنی فرهنگی سفارت ایران در صوفیه ترتیب داده شده و هر کدام بیش از ۱۰۰ عنوان داشته است که بیشتر آنها به زبان انگلیسی است. غرفه‌های ایرانی معمولاً شامل کتاب‌های راهنمای گردشگری، آلبوم‌های جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی ایران، نسخه‌های فاخر قرآن کریم و سایر کتاب‌های مذهبی و غیره است. بخش ویژه‌ای به ادبیات کودکان اختصاص دارد. همچنین می توان ترجمه های بلغاری از شعر کلاسیک فارسی مانند شاهنامه فردوسی، ادبیات معاصر ایران، تک نگاری معروف هنر ایران توسط حبیب الله آیت اللهی، مطالعات میراث سیاسی و مذهبی امام خمینی و غیره را یافت. به ویژه نسخه هایی از دو فرهنگ لغت فارسی - بلغاری و بلغاری - فارسی که اخیراً توسط گروهی از محققان تألیف شده است نیز به نمایش گذاشته شده است.
اوربتسوف در پایان گفت: سنت تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه صوفیه «سنت کلیمنت اوهریدسکی»، است که قدمت آن به سال ۱۹۵۹ باز می‌گردد. دانشگاه صوفیه به‌عنوان کانون خاموش نشدنی و پرچمدار مطالعات ایران‌شناسی در بلغارستان پدید آمده است، هرچند سایر مؤسسات آموزشی نیز در دوره‌های مختلف زبان فارسی و تاریخ ایران را در برنامه‌های درسی خود گنجانده‌اند. رایزنی فرهنگی سفارت ایران نیز با تشکیل دوره‌های آموزشی برای جوانان علاقه‌مند به فرهنگ ایرانی و همچنین با انتشار کتاب و برگزاری رویدادهای عمومی، در ترویج زبان فارسی کمک و مساعدت چشمگیری ارائه کرده است و می کند. همچنین باید به فعالیت های مرکز مطالعات ایران، بالکان و اروپای مرکزی که در صوفیه مستقر است و برای ارتقای همکاری های دانشگاهی تلاش می کند، اشاره کرد. این مرکز با تخصص ایران شناسی دانشگاه صوفیه و انجمن دوستداران زبان فارسی در جمهوری بلغارستان در برگزاری کنفرانس های علمی بین المللی همکاری و تعامل خوبی دارد.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.