حمید حسام، معاون ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، در گفت‌وگو با ستاد خبری سی‌ودومین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، از ضرورت ایجاد یک قرارگاه فرهنگی برای ثبت و انتشار داستان‌ها و خاطرات مقاومت گفت. حسام در این گفت‌وگو تاکید کرد که جریان مقاومت نیاز به همگرایی در عرصه فرهنگ و رسانه دارد تا در کنار جبهه نظامی، جبهه فرهنگی آن نیز به درستی ثبت و بازتاب یابد.
نویسنده کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب؛ خاطرات کونیکو یامامورا یگانه مادر شهید ژاپنی در ایران» ادامه داد: جنگ رسانه‌ای دشمن از مدت‌ها پیش آغاز شده و ما نیز باید برای مقابله با آن اقدامات جدی‌تری داشته باشیم. متأسفانه در جبهه مقاومت، به ویژه در زمینه ثبت تاریخ این رویدادها، هنوز کار مؤثری که بتواند بازتاب بین‌المللی داشته باشد، انجام نشده است.
وی تأکید کرد که ایران باید به عنوان مرکز جبهه مقاومت در چند کشور نقش یک قرارگاه فرهنگی را ایفا کند و این قرارگاه برای همه زیرمجموعه‌ها برنامه‌های جامع و راهبردی داشته باشد.
حسام همچنین به اهمیت استفاده از تجربیات دوران دفاع مقدس در ثبت وقایع جبهه مقاومت اشاره کرد و گفت: کتاب‌ها می‌توانند به عنوان پلی میان نسل‌های آینده و نسل‌هایی که این وقایع را از نزدیک تجربه کرده‌اند، عمل کنند.
مورخ کتاب «تازیانه‌های سلوک: خاطرات دکتر علی آقا محمدی» همچنین به شرایط خاص و هم‌زمان بودن جنگ‌های لبنان و غزه اشاره کرد و ادامه داد: در دوران دفاع مقدس، ما شاهد مشارکت تعداد زیادی نویسنده در ثبت خاطرات و رویدادهای جنگ بودیم، اما در جبهه مقاومت به دلیل پراکندگی و نبود همگرایی در حوزه فرهنگی، بسیاری از نویسندگان نتوانستند رسالت خود را در ثبت تاریخ این جبهه به انجام رسانند.
وی افزود: اگرچه در مبارزه با داعش در سوریه و عراق، به رغم مشکلات، توانستند وقایع را ثبت کنند و میراثی ماندگار برای آیندگان بگذارند، اما در جبهه مقاومت هنوز این تلاش‌ها به شکلی جدی و منسجم پیگیری نشده است. من از نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای درخواست دارم تا در قالب یک همگرایی فرهنگی، فرصتی برای ثبت و ضبط وقایع جبهه مقاومت فراهم کنند. در صورت هماهنگی میان نهادهای مختلف فرهنگی، از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی قدس سپاه و موسسات هنری، می‌توانیم تاریخ جبهه مقاومت را برای نسل‌های آینده ثبت کنیم.
نشر کتاب درباره محور مقاومت
معاون ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، درباره جریان نشر کتاب در حوزه جبهه مقاومت، ارزیابی مثبتی ارائه داد و به اهمیت ثبت وقایع این جبهه در قالب کتاب اشاره کرد. به گفته وی محور مقاومت از یک تاریخچه ۴۰ ساله برخوردار است که از مبارزات جهاد اسلامی و حماس در فلسطین آغاز شده و بعدها با تشکیل حزب‌الله لبنان و بروز و ظهور گروه‌های جدید مانند زینبیون و فاطمیون در پی تحولات جنگ سوریه و عراق ادامه یافته است.
حسام با اشاره به این تاریخچه بیان کرد که در ارزیابی نشر کتاب در این زمینه، باید توجه کنیم که تنها به وقایع اخیر، همچون جنگ‌های لبنان و غزه نپردازیم. او تأکید کرد که در این ۴۰ سال، جبهه مقاومت در حوزه کتاب کارنامه قابل قبولی داشته است.
مورخ کتاب «وقتی مهتاب گم شد» در ادامه به دو رویداد مهم در این زمینه، یعنی جایزه شهید سلیمانی و جایزه شهید همدانی اشاره کرد و توضیح داد: این جوایز، نه‌تنها در حوزه پژوهش‌های مرتبط با جبهه مقاومت در جهان اسلام، بلکه در محورهای خاص‌تر مانند جبهه مقاومت در سوریه، عراق و لبنان نیز تأثیرگذار بوده‌اند.
وی ادامه داد: این جوایز به نوعی به عنوان رصدگاه‌های مهم در ارزیابی کتاب‌های مرتبط با جبهه مقاومت عمل کرده‌اند. بسیاری از نویسندگان دلبسته به فرهنگ مقاومت از کشورهای مختلف در این رویدادها حضور یافته و آثار خود را منتشر کرده‌اند. این آثار حتی به زبان‌های مختلف ترجمه و زمینه‌ساز همگرایی فرهنگی و تبادل تجربه میان کشورهای مختلف شده‌اند.
حسام در ادامه به همکاری‌های فرهنگی میان ایران و لبنان اشاره کرد و گفت: من به یاد دارم که خودم و دیگر نویسندگان به دعوت حزب‌الله لبنان برای برگزاری کلاس‌های آموزشی برای نویسندگان نوقلم حزب‌الله دعوت شدیم و این نمونه‌ای از ارتباطات مثبت فرهنگی در حوزه کتاب است. نویسندگان لبنانی، به‌رغم شرایط سخت توانسته‌اند از تجربیات ایرانیان استفاده کنند و بعضاً در برخی زمینه‌ها نیز از ما جلوتر باشند. برخی از این آثار حتی مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته و به طرح‌های فرهنگی کشور هم وارد شده است.
نویسنده کتاب «راز نگین سرخ؛ زندگینامه داستانی سردار شهید محمود شهبازی» تأکید کرد: اگرچه جریان نشر کتاب در محور مقاومت به ویژه در مورد وقایع اخیر غزه و لبنان هنوز در زمان خود قرار دارد، اما در مجموع این جریان در طول ۴۰ سال گذشته توانسته کارهای قابل توجهی انجام دهد. یکی از دستاوردهای مهم این تلاش‌ها، ایجاد ارتباط‌های فرهنگی و تبادل تجربیات میان ملت‌های مختلف است که از طریق کتاب و آثار مکتوب تحقق یافته است.
بحث مقاومت در رویدادهای فرهنگی ایران باید همیشگی باشد
حمید حسام معتقد است که در ایران نباید بحث مقاومت تنها محدود به یک هفته یا یک دوره خاص باشد. وی در این باره گفت: هفته کتاب باید به عنوان نقطه عزیمت، شروع یک حرکت مستمر و دائمی در گسترش مباحث مقاومت و فرهنگ جبهه مقاومت باشد. این حرکت باید به‌طور پیوسته و در طول سال‌ها ادامه پیدا کند تا هم در سطح رسمی و هم در میان عموم مردم و نسل‌های آینده، این بحث همواره وجود داشته باشد.
وی در ادامه به اهمیت ترویج فرهنگ مقاومت در میان نسل‌های آینده و ثبت رویدادهای تاریخی این حوزه اشاره کرد و ادامه داد: اخیراً با شهادت سید حسن نصرالله، تفکر و مکتب نصرالله به‌عنوان یک مدل و جریان راهبردی در همه شاخه‌های مقاومت از جمله فرهنگی و نظامی، شروع خوبی داشته و این شروع بسیار مهم است، اما نباید از سایر شخصیت‌های جبهه مقاومت غافل شویم. هر یک از این شخصیت‌ها در تحولات اخیر منطقه نقش قابل توجهی داشته‌اند و تاریخ نیاز دارد که این‌ها را بشنود و به آیندگان انتقال بدهد. هفته کتاب و دیگر رویدادهای فرهنگی باید به‌عنوان فرصتی برای هدف‌گذاری‌های راهبردی و همگرایی‌های فرهنگی استفاده شود تا بحث مقاومت به‌طور مستمر در جامعه ایران و جبهه مقاومت مطرح باقی بماند.
حقیقت باید فریاد شود
حسام در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وضعیت مقابله با تهاجم رسانه‌ای و فرهنگی دشمن، به ویژه در کشورهای جبهه مقاومت تأکید کرد و گفت: تاکنون تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم برای مقابله با امپراتوری رسانه‌ای غرب به اندازه کافی قوی نبوده است. واقعیت این است که در غرب، سیطره رسانه‌ای به حدی است که بسیاری از حقیقت‌ها شنیده نمی‌شود، در حالی که باید حقایق فریاد شوند. البته ما نتواسته‌ایم برنامه‌ریزی‌های عمیق و تأثیرگذاری برای مقابله با آن داشته باشیم.
نویسنده کتاب «سفر به روایت سرفه‌ها؛ سفرنامه هیروشیما» همچنین با اشاره به اهمیت توجه به مسائل انسانی در مواجهه با بحران‌های منطقه بیان کرد: در حال حاضر بیشتر از هر چیزی به مسائل انسانی و شرایط سخت مردم در غزه و لبنان فکر می‌کنیم: بحث حفظ جان شهروندان، تأمین مایحتاج و درمان و کمک‌های ضروری. اما به نظر من، همین‌طور که در دوران دفاع مقدس شاهد حضور مردم در تمام عرصه‌ها بودیم، در این دوران نیز می‌توانیم ظرفیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای خود را برای مقابله با امپراتوری رسانه‌ای دشمن به کار بگیریم.
او با مثال‌هایی از همکاری‌های مردمی در کمک به لبنان و غزه بر ضرورت تلاش برای حفظ و گسترش فرهنگ مقاومت و ثبت وقایع تاریخی تأکید کرد و ادامه داد: این پویش‌های همدلی و کمک‌های مردمی که در دفاع مقدس و اکنون در لبنان و غزه به‌طور گسترده وجود دارد، نشان‌دهنده یک تفکر مشترک است. ما باید همانطور که در دوران دفاع مقدس با هم متحد شدیم، در حوزه رسانه‌ای و فرهنگی هم با همگرایی و همکاری بیشتر عمل کنیم. ثبت و ضبط حوادث حال حاضر، در کنار پژوهش و تحقیق پیرامون آن‌ها، می‌تواند تأثیرات بسیار بزرگی داشته باشد. زیرا همانطور که یک خبرنگار که در دل ماجرا حضور دارد می‌تواند واقعیت‌ها را بهتر و دقیق‌تر گزارش کند، محققان و پژوهشگران نیز باید بتوانند در زمان وقوع اتفاقات، آن‌ها را به‌طور روشن و واقعی ثبت کنند.
مورخ کتاب «بهشت تخریب؛ خاطرات مرتضی نادرمحمدی معاون گردان تخریب لشکر ۳۲ انصارالحسین» اضافه کرد: اگر این تلاش‌ها در زمان وقوع حوادث نباشد، زمانی که غبار جنگ فروکش کند و پژوهشگران بخواهند از آن وقایع گزارش دهند، بسیاری از ابعاد واقعی آن اتفاقات ممکن است از دست برود و در واقع زمانی که فاصله بین وقوع یک حادثه و ثبت آن ایجاد می‌شود، ممکن است ابعاد واقعی آن اتفاق فراموش شود. در حالی که در لحظه، واقعیت‌ها به‌طور زنده و دقیق‌تر قابل ثبت هستند، درست مثل شهید آوینی که در زمان جنگ با دوربین خود، حماسه‌ها و وقایع دفاع مقدس را به‌طور زنده ثبت کرد.
سی‌ودومین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با «شعار خواندن برای همدلی» از ۲۳ تا ۳۰ آبان (۱۴۰۳) برگزار می‌شود.