آثار روز نخست فیلم فجر در بوته نقد قرار گرفت/ گشت و گزاری منتقدانه بر پسر دلفینی۲ و چشم بادومی

انیمیشن «پسر دلفینی ۲» تاکنون در ۳۰ کشور دنیا اکران شده؛ کانادا، روسیه، ترکیه، اسپانیا، آمریکا، ایتالیا، پرتغال، عربستان صعودی و آلمان از جمله کشورهایی هستند که این انیمیشن در سینماهای آنها به نمایش در آمده است.

مجتبی اله مرادی فیلمساز و منتقد در خصوص این انیمیشن گفت: نسخه یک پسر دلفینی در سال ۱۴۰۰ به جشنواره رسید؛ البته سرمایه‌گذاری نسخه یک توسط ایران انجام نشده بود؛ این انیمیشن در آن زمان به چند زبان دوبله شد و فروش قابل‌توجهی داشت؛ این موفقیت موجبات ساخت پسر دلفینی۲ را فراهم کرد.

او ادامه داد: این انیمیشن در نسخه ۲ از یک سری خرده داستان‌ها عبور می‌کند؛ می‌توان حدس زد که این نسخه یک نسخه سریالی است که چکیده‌ای از آن در قالب نسخه سینمایی در جشنواره حضور یافته است.

مرادی اضافه کرد: این انیمیشن نسبت به نخستین باری که در جشنواره اصفهان نمایش داده شده از لحاظ فنی تغییراتی کرده؛ از نظر من داستان این فیلم هنوز تمام نشده و ادامه دارد.

وی یادآور شد: امسال سه انیمیشن به جشنواره راه یافته؛ این در حالیست که سال‌های قبل تنها یک انیمیشن در این رویداد حضور داشت که این انیمیشن‌ها داوری هم نمی‌شدند؛ در واقع انیمیشن‌های حرفه‌ای به صورت سینمایی در ایران از سال ۱۳۹۲ پا به عرصه ظهور نهادند و بستر فروش و حضور آنها در جشنواره فجر نیز فراهم شد.

او که معتقد است محتوای اغلب این انیمیشن‌ها داستان‌هایی مذهبی یا برگرفته از قرآن بود، گفت: حدود ۱۱ سال است که انیمیشن به صورت حرفه‌ای وارد سینمای ایران شده و با توجه به اینکه کودکان و نوجوانان یک چهارم تا یک پنجم کل جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌اند، سازندگان انیمیشن‌ به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق انیمیشن می‌توانند خوراک ایدیولوژیکی و محتوایی به این قشر تزریق کنند.

اله مرادی اضافه کرد: نه تنها در ایران بلکه در تمام کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق محتوای انیمیشن می‌توانند تأثیر ایدیولوژیکی روی کودکان و نوجوانان بگذارند؛ بدون شک با برنامه‌ریزی‌های انجام شده قطعا سالهای آینده شاهد نمایش انیمیشن‌های خیلی بهتری در سینمای ایران خواهیم بود.

این منتقد ادامه داد: هرچند انیمیش‌ها دچار بحران محتوا شده‌اند اما وقتی به تیم سازنده انیمیش‌های قدرتمند در دنیا مراجعه کنیم متوجه خواهیم شد بخش عظیمی از تیتراژ آنها را ایرانیان تشکیل داده‌اند.

وی اضافه کرد: افرادی در ایران بودند که به خاطر علاقه، تجربه و فنی که در ساخت انیمیشن داشتند مجبور به مهاجرت شدند اما در سال‌های اخیر چند گروه و چند کمپانی انیمیشن‌سازی خوب در ایران فعالیت دارند که حتی سرمایه‌های خود را از خارج از کشور وارد می‌کنند.

او متقاعد کردن سرمایه‌گذار خارجی در بخش انیمیشن را از اتفاقات خوب در این عرصه دانست و گفت: البته در سال‌های آینده می‌توانیم خیلی حرفه‌ای‌تر در این زمینه پیش برویم.

فیلم «چشم‌بادومی» هم که به چالش‌های نوجوانان در مواجهه با پدیده‌های فرهنگی جهانی می‌پردازد از دیگر فیلم‌هایی بود که در میز نقد جشنواره مورد بررسی قرار گرفت؛ نخستین ساخته ابراهیم امینی نه‌تنها به چالش‌های نوجوانان در مواجهه با پدیده‌های فرهنگی جهانی می‌پردازد، بلکه به تأثیرات این مواجهه بر روابط خانوادگی و هویت فرهنگی نسل جوان نیز تأکید دارد؛ فیلم «چشم بادومی» درباره مائده، دختر ۱۶ ساله‌ای است که در دنیای پرزرق و برق کی‌پاپ غرق شده؛ او رؤیای دیدار با خواننده محبوبش را در سر دارد.

مائده با رؤیای حضور در سئول و شرکت در یک مسابقه کی‌پاپ، با مخالفت‌های مادرش مواجه می‌شود.

این تقابل میان آرزوهای فردی و هویت فرهنگی تصویری از چالش‌های نسل امروز ایران را ارائه می‌دهد؛ فیلم به‌خوبی نشان می‌دهد چگونه نوجوانان با جذابیت‌های دنیای مدرن درگیر می‌شوند و این درگیری‌ها چطور بر روابط شخصی و خانوادگی‌شان تأثیر می‌گذارد.

نوید جعفری منتقد، نویسنده و کارگردان درباره این فیلم گفت: هرچند «چشم بادومی» نخستین فیلم بلند کارگردان است اما با تماشای این فیلم یک سری سوال برای من پیش آمد؛ در واقع من معتقدم بحث ضرورت مهمترین مقوله‌ای است که می‌توان در این فیلم در مورد آن صحبت کرد؛ چه ضرورتی داشت که کاراکترهای فیلم حتماً شیرازی باشند یا روستایی که کانون اتفاقات فیلم بود چرا باید حتما در تهران یا زنجان واقع شده باشد؟

او ادامه داد: لهجه شیرازی آهنگی دارد که این آهنگ در زیرصدای افرادی که شیرازی صحبت می‌کنند شنیده می‌شود چه ضرورتی داشت بازیگری که نمی‌تواند شیرازی صحبت کند در این فیلم حضور داشته باشد و تنها به چند کلمه شیرازی صحبت کردن اکتفا کند.

جعفری که معتقد است در این فیلم هیچ خط سیری در رنگ، تصویر و دکوپاژ وجود ندارد، اضافه کرد: البته من علاقه زیادی به فیلم‌هایی دارم که‌ ذهن را به پرواز درمی‌آورند و حالت معماگونه‌ دارند.

او به چندپاره‌گی در قصه این فیلم اشاره کرد و گفت: همان‌گونه که بارها گفته شده مشکل سینما و تئاتر، نمایشنامه و فیلمنامه است.

این منتقد ادامه داد: در سینما زمانی که کارگردان می‌خواهد فیلمی را تولید کند باید محتوای فیلم به دغدغه او تبدیل شده باشد یا حداقل دانش پیرامونی درباره محتوای فیلم داشته باشد؛ شاید نقطه ضعف این فیلم این بود که نویسنده و کارگردان آن طور که باید خودشان دغدغه‌های نسلی که در خصوص آن به تولید فیلم پرداخته بودند را تجربه و لمس نکرده‌اند.

مسعود احمدی فیلمساز، نویسنده و کارگردان هم از دیگر منتقدانی بود که در این نشست حضور داشت؛ او در رابطه با فیلم «چشم بادومی» گفت: به اعتقاد من فیلم «چشم بادومی» فیلم شرافتمندانه‌ای است؛ این فیلم دست روی سوژه‌ای گذاشته که در شرایط کنونی کشور حائز اهمیت است چراکه نوجوانان زیادی هستند که این روزها درگیر موسیقی کره هستند.

احمدی در رابطه با نقاط ضعف فیلم هم گفت: در فیلم چشم بادومی چند تقابل وجود داشت که از نظر من این تقابل‌ها برای یک فیلم زیاد بود؛ در این فیلم تقابل بین دو نسل یعنی تقابل بین دختر و مادر، تقابل بین دختر و پدربزرگ، همچنین تقابل بین شهر و روستا و تقابل بین دو دغدغه روانشناختی و جامعه‌شناسی اتفاق می‌افتد.

این منتقد اضافه کرد: قصه این فیلم درباره دختری است که دچار بحران هویتی و جامعه‌شناسی می‌شود اما فیلمبردار و تدوینگر نتوانستند موفق عمل کنند و مخاطبان را با ذهن مشوش دختر همراه کنند.

او که معتقد است نریشن‌ها در این فیلم بد و بی‌سلیقه استفاده شده بود، گفت: در این فیلم به جای اینکه عنصر نریشن مخاطب را به درونیات برساند او را از درونیات دور می‌کرد.

احمدی به بهره‌گیری از سندرم خودگاوپنداری در فیلم اشاره کرد و گفت: سندرم خودگاوپنداری نوعی اختلال روانی است که در آن بیمار خود را گاو می‌پندارد و از این اختلال در این فیلم هم بهره گرفته شده بود اما برای من این پرسش مطرح است که کاراکتر پدربزرگ چه تأثیری در فیلمنامه داشت؟ شاید دختری که همه با او بدرفتاری می‌کنند قرار بود توسط پدربزرگ راه درست را پیدا کند و به روش درمان معکوس بهبود یابد اما باز هم معتقدم از کاراکتر پدربزرگ در فیلم به خوبی استفاده نشده بود.

او با طرح این پرسش که چرا در این فیلم دختر برای بهبود باید به روستا انتقال داده شود، گفت: تغییر لحن هم در نمایشنامه زیاد اتفاق افتاده بود و این هم از دیگر نقاط ضعف فیلم بود.

چهل‌وسومین دوره جشنواره فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن‌ماه به دبیری «منوچهر شاهسواری» در سراسر کشور برگزار می‌شود؛ این دوره از جشنواره با رقابت ۳۳ فیلم سینمایی و چهار انیمیشن یکی از شلوغ‌ترین دوره‌ها در تاریخ این رویداد به شمار می‌رود.

۲ سالن پردیس سینمایی امین تارخ، ۲ سالن سینمای هنرشهر آفتاب و تالار حافظ میزبان بیست و چهارمین دوره میزبانی شیراز از جشنواره سینمایی فجر هستند.

در مجموع ۸۰ نوبت اکران، ۱۶ هزار صندلی در تالار حافظ، هشت هزار صندلی در هنر شهر آفتاب و هفت هزار و ۵۰۰ صندلی در پردیس امین تارخ پذیرای سینمادوستان شیرازی خواهد بود.