خانم علی‌آبادی : این نشست با
دهه اول محرم مصادف شده است.درواقع درنظر است تا ارتباط یک‌سری پروتکل‌های بهداشتی که وزارت
بهداشت و ستاد ملی کرونا ارائه کردند را با برگزاری مراسم کنار هم قرار دهیم . چگونه
می‌توان مراسم باشکوه و گسترده‌ای را بدون افزایش پاندومیک کرونا اجرا کرد؟ در این
خصوص تلاش داریم طی نشستی از توانمندی رسانه‌ها در ایجاد همگرایی و شیوه‌های
خلاقانه در این ایام بهره ببریم و ظرفیت‌های فضا و شبکه‌های مجازی را همان‌گونه که
ما از آن استفاده می‌کنیم ویا مثل زوم که قابلیت شرکت بیش از دویست نفر در محافل
مجازی را دارا است جهت استفاده بهینه برگزاری مؤثر مراسم فعال کنیم یا روز گذشته
مطلع شدیم فردی در سد امیرکبیر با نصب پرچم امام حسین در قایق این مراسم را به
نوعی برگزار کرده است.
پرسش اصلی این است که چه کارهایی صورت گرفته و یا می‌توان انجام
داد؟ و چه اتفاق‌هایی تا به امروز افتاده که بتوان گفت کاری خلاقانه بوده و اگر
کرونا تمام شود ، این شیوه بهتر است و یا باز همان تجمع‌های هیئت‌ها مناسب‌تر است؟
و درعین حال کدام یک از این شیوه‌ها می‌تواند آحاد ملت را در جهت برگزاری بهتر این
ایام بیشتر به هم نزدیک کند؟
آقای هادیان: بنده فعالیت‌های مرکز شما را در
حوزه سوادرسانه‌ای و ... دنبال می کنم و نشست تخصصی و گفتمانی که ایجاد شده بسیار
خوب است و بسته به شرایط از پلتفرم‌های فضای مجازی استفاده می‌شود.
اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به فضای مجازی و نسبت آن به آیین‌های
عاشورایی داشته باشیم باید گفت که هر چند امسال به دلیل شرایط کرونایی و اجبار به
استفاده از فضای مجازی و رسانه‌ای، مردم و عاشقان حضرت امام حسین دچار یک محدودیت‌هایی
در مناسک شدند اما فرصتی هم به دست آمده است. در فضای مجازی فرصت انجام مناسک و
آیین‌ها مثل همیشه وجود ندارد اما از منظر دیگر وقتی در فضای مجازی این مراسم
برگزار می‌شود چند تا ویژگی را ایجاد می‌کند. اولاً : این شرایط فرصتی در جهت
توسعه پلتفرم‌هایی که مردم ارتباط تصویری بیشتری با هم داشته باشند یا ظرفیت‌های
برگزاری آیین‌ها را در فضای مجازی کشف کنند که به نمونه‌هایی اشاره کردید. فرصتی
است برای تفکر تبیین و تعمق بیشتر اهداف و فلسفه عاشورا وقتی در سال‌های گذشته این
پلتفرم‌ها را نداشتیم مناسک و آیین‌های خیایانی، مساجد و حسینیه‌ها بر تعمق، تفکر،
اندیشه و مطالعه اولویت داشت. به نظرم یکی از ظرفیت‌های استفاده از پلتفرم فضای
مجازی، فرصت تعمق و اندیشه است. چیزی که ما همیشه به دنبال آن بودیم و توانستیم از
این ظرفیت استفاده کنیم. دیگری ایجاد تنوع و تکثر به واسطه پلتفرم‌هایی که در حال
حاضر توسعه پیدا کرده اند مثل هیئت آنلاین که چند هزار هیئت در آن ثبت نام کردند
تا مناسک و آیین‌های خود را پخش کنند. یعنی بسته به دلخواه و علاقه‌مندی به آیین‌های
بومی ، فولکلور و علاقمندی به محل زادگاه می‌توان از هر آیین و حسینیه و مسجدی
استفاده کرد یا هر ذاکر اهل بیتی را انتخاب کرد و قدرت انتخاب بیشتر خواهد شد. سال‌های
گذشته باید به مسجد محل می‌رفتیم یا حسینیه خاص که فضای مجازی فرصت انتخاب بیشتر
را به عزاداران داده، دیگری که عزاداران را فارغ از زمان و مکان کرده و می‌توانند
در همه مکان‌ها در سطح کشور به صورت زنده و ضبط شده از این مناسک بهره ببرند. در
حقیقت در کنار همه این موارد فرصت تفکر به اینکه فضای مجازی با همه مزایا و مضرات
چه ظرفیتی را در اختیارمان قرار می دهد و آن در جهت توسعه آیین سوگواری که جزو
آیین‌های اسلامی است و به راحتی شاهد آن هستیم.
از منظر دیگر این است که وقتی مناسک به صورت خیابانی،
محلی، بومی انجام می‌شود به دلیل شور و هیجان مردم خرافات و مناسک نافی عرف آیین،
عاشورایی مثل گل مالی و قمه زنی و ... ایجاد می‌شود که در فضای مجازی این تهدید را
تبدیل به فرصتی جهت تعمق و اندیشه کرد.
ودر آخر خلاقیت‌هایی که در این حوزه می‌تواند باشد همانطور
که شما اشاره کردید که به آن فردی که در سد کرج با نمایش پرچم عزاداری به آیین
سوگواری می‌پردازد. و باید گفت اگر کیفیت این ظرفیت فضای مجازی نبود طبیعتاً این
خلاقیت هم به ظهور نمی‌رسید.
بنده به عنوانیک فرد رسانه‌ای از این بابت مسرورم که ظرفیت‌های
فضای مجازی برای برگزاری آیین اسلامی، ایمانی و ملی بیش از پیش روشن شد و چیزی را
از دست ندادیم و نمی‌توانستیم وا اسلام سر دهیم که امسال مناسک برگزار نشد. یا از
مناسک عقب افتادیم در حقیقت شیوه جدیدی از برگزاری ماسک و آیین‌ها برگزار شد.
پیامبر اسلام می‌فرماید: وقتی که ذکری از من و اهل بیتم در جایی عنوان شود آنجا
باغ بهشت است و آرزوی یک مسلمان همیشه آنجاست. چه فضای مجازی ذکر امام حسین و اهل
بیت گفته شود و چه فضای عمومی. ما از یک ظرفیت فناوری مدرن و به روز به نفع آیین‌های
ایرانی، اسلامی استفاده می‌کنیم و از این بابت خوشحال و مؤید هستیم.
خانم علی آبادی:با توجه
به تجارب آقای هنرجو در این بحث و موضوع، همچنان منتظر ارتباط ایشان هستیم تا از نظراتشان بهره ببریم.
طبق دستورالعمل وزارت بهداشت و پیوستی که برای رسانه‌ها در
نظر گرفته شده و آن اینکه برگزاری مراسم به صورت عمومی با رعایت اصول و کاهش زمان
مراسم و تجمع و رعایت فاصله و عدم پذیرایی انجام شود و اگر نذری است با توجه به
دستورالعمل‌های بهداشتی پخت و پز ادا شود ، بعضی‌ها می‌گویند برگزاری عزاداری ممنوع
شود اینکه بعضی‌ها می‌گویند وزارت بهداشت یا گروهی می‌گویند ستاد گفته است و
همچنان در این موضوع اختلاف نظر است. پرسش اینجاست در حال حاضر مهمترین کار و تجربه‌ای
که رسانه‌های اجتماعی می‌توانند داشته باشند غیر از تجمیع هیئت‌های عزاداری در این
فضا که به آن اشاره کردید، آمار افرادی که موفق به دسترسی به تصاویر این مراسم شده‌اند
را بیان کنید. آیا افراد ثبت نام شده محدودیت داشتند و واقعاً دو سه شبی که از محرم
گذشته آیا این روند موفقیت‌آمیز بوده و افرادی که وارد شدند از این پروسه رضایت
داشتند؟ در هر حال وقتی که حضور فیزیکی است انگیزه افراد بیشتر خواهد شد، نسبت به
ارتباط مجازی. علی‌رغم اینکه این روند جهت رعایت بهداشت است آیا از نظر معنوی و
احساسی افراد را اغنا می‌کند و رسانه‌ها می‌توانند جایگزین مناسبی باشند یا خیر؟
آقای هادیان:بعضی از پلتفرم‌ها خیلی موفق
هستند مثل هیئت آنلاین که قریب به 2500 هیئت به صورت آنلاین هر شب برنامه دارند و
برای همگان قابل استفاده است و این کار در شرایط کرونا و طی 6 یا 7 ماهه گذشته به
وجود آمده و بسیار بزرگ و ارزشمند است. شاید اگر در این شرایط نبودیم چنین پلتفرم‌هایی
را نداشتیم. قطعاً وقتی در محیطی همراه با سایرین در حال برگزاری آیینی هستیم
انرژی بیشتری از جمع به سمت ما منتقل می‌شود و ما را احساسی‌تر می کند و عواطف ما
را بر می‌انگیزاند وقتی ارتباط چهره به چهره دارید حس و حال ویژه‌ای برقرار می‌شود
و این مهم را کسی منکر نیست. اگر ستاد کرونا تشخیص برگزاری آیین‌ها با رعایت
پروتکل، با جمعیت کم و بدون پذیرایی داده و به همین منظور بوده که در سراسر کشور و
در همه شهرها کم و بیش با رعایت پروتکل‌ها انجام شود. برای آنهایی که واقعاً بر
حضور در جمع علاقمند و آنجاست که منقلب می‌شوند و از آن حال و هوا بهره می‌برند
تصمیم درستی گرفته شد تحت شرایطی که الزام شده است و می‌بایست این پروتکل‌های
موجود اجرا شود و همانطور که مستحضرید این بیماری بسیار مرموز و ناشناخته است و
امکان انتقال در زمان ورود، خروج و پذیرایی و .. وجود دارد که می‌بایست با رعایت
دقیق شرایط و موارد امکان حضور فراهم شود. این مراسم هم حضوری با رعایت پروتکل
برگزار می‌شود و هموطنان آسیب‌پذیرتر هم به صورت غیرحضوری از طریق فضای مجازی و تلویزیون
از این مراسم فیض خواهند برد.و حتماً بعد از بر طرف شدن این معضل دوباره این مناسک
به سبک و سیاق قبل برمی‌گردد با این تفاوت که یک ظرفیت فضای مجازی آزمون شده بر
ظرفیت‌های برگزاری مناسک و آیین های مذهبی اضافه می‌شود.
خانم علی‌آبادی: در حال حاضر
وزارت ارتباطات هم در این زمینه کمک هایی داشته است که بیشتر مواقع مشکلات پهنای
باند عمده معضل ارتباطات مجازی است. آیا این معضل با کمک وزارت ارتباطات مرتفع شده
است؟
آقای هادیان: وزارت ارتباطات تمهیدات مختلفی
جهت حمایت از مردم در شرایط کرونا در نظر گرفته یکی از این تمهیدات حمایت از
پلتفرم‌هایی بود که برای امکان ویدئو کنفرانس برای مردم جهت اجرای مناسک و آیین‌ها
فراهم می‌شود و چند پلتفرم خیلی خوب که مشغول هستند با حمایت وزارت ارتباطات بالا
آمده‌اند.
نکته دوم براساس دستور رئیس‌جمهور محترم تمام عوامل فنی در
وزارت ارتباطات در طول ایام سوگواری بسیج شده‌اند
تا جلوی تغییرات پهنای باند را بگیرند و به بهترین شکل در اختیار هیئت‌ها و
مردم قرار گیرد و دوستان ما در تنظیم مقررات براین موضوع نظارت کامل و دقیق و
شبانه‌روزی دارند که همه چیز برای برگزاری آیین‌های عاشورایی از طریق فضای مجازی
فراهم باشد و هیچ اختلالی بوجود نیاید. با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی به همه
هیئت‌های سراسر کشور که از طریق سامانه‌ها معرفی شده و تقاضا داشتند، مودم مخصوصی
ارائه شد که بتوانند با یک ارتباط پایدار آیین‌ها و مناسک خود را در فضای مجازی
منتشر کنند. علاوه بر این مجموعه خدمات و در نهایت خدمات پشتیبانی فنی است که
ارائه خواهد شد.
خانم علی‌آبادی: با توجه تجربه
جدید در این زمینه چه عوامل مؤثری باعث موفقیت رسانه‌ها در این حوزه خواهد بود؟
برای اینکه همه رسانه‌ها به جز اطلاع‌رسانی به ایفای نقش بیشتر بپردازند چه
پیشنهادی دارید و چه وضعیتی را مناسب می‌دانید؟
آقای هادیان: نکته مغفولی نسبت به فضای مجازی
در کشور ما وجود دارد که در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه در درجه اول اهمیت وجود دارد.
حتی سازمان یا وزارت‌خانه‌هایی که وظیفه ذاتی صرفاً فرهنگ و رسانه برعهده دارند که
تعداد زیادی هستند مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی، سازمان فرهنگی،
هنری شهرداری‌ها، سازمان‌های فرهنگی وابسته به نهادهای نظامی، مؤسسات فرهنگی و
حوزه‌های علمیه و ... که آن نکته مغفول در همه اینها وجود دارد که مورد را در قالب
یک سؤال طرح می‌کنیم؟ فرض کنید فردی هنرمند و نویسنده یا در کل یک پدید آورنده یا
رسانه‌ای، محتوای بسیار فاخری را در زمینه‌ای تولید کند در زمینة روانشناسی کودک،
محرم و سوگواری محتوایی منتشر کند، ما به ازای این محتوا چیست؟ آیا تا به حال
مجموعه نشست‌های تخصصی‌تان یا تحقیقات تولید شده‌تان که در فضای مجازی بارگذاری
شده حد مادی و معنوی آن پدیدآورنده لحاظ شده؟ شاعر، عکاس، نویسنده، خطیب، نقاش،
روزنامه‌نگار به صورت رایگان تولید و بارگذاری و منتشر می‌کند تا دیگران استفاده
کنند. بعضی اوقات یک محتوای مطلوب و خوب میلیون‌ها کلیک می‌خورد اما خالق اثر مثل
قیصر امین‌پور، شجریان، فروغ فرخزاد که محتوایشان وایرآل می‌شود آیا بابت این
وایرال کسی مبلغی می‌پردازد؟ آیا این معضل مختص کشور ما است؟ وقتی که کتابی نوشته
می‌شود و با ناشری قرار داد بسته می‌شود، ناشر درصد خود را از پشت جلد تعیین می
کند و چکش را یک سال دیگر می دهد و شاید در سال مبلغ 500 هزار تا یک میلیون شود
ولی این چک آنقدر شیرین است که کتاب دوم نوشته می‌شود و کار ما به ازایی دارد. در
فضای مجازی همین حالت است ولی چون فضای مجازی، ما بسیار سریع رشد کرد و زیرساخت ها
آماده شده و فناوری خیلی زود و به بهترین وجه در کشور وارد می‌شود ولی فرهنگش نمی‌آید.
یکی از خلأهای بزرگ در حوزه فضای مجازی عدم رعایت حقوق مادی و معنوی پدیدآوردنده
است و آن چرخه‌ای که می‌بایست نهادهای فرهنگی درست می‌کردند وجود ندارد. یعنی بابت
هر اقبال و کلیکی که محتوایی با آن مواجه می‌شود بخشی از مبلغ ترافیک پدیدآوردنده
اختصاص پیدا کند. و اگر این حلقه اصلاح شود پدیدآورنده شوق تولید محتوای فضای
مجازی پیدا می کند. غالباً معتقدیم که فضای مجازی به دلیل ترس از محتوا برای خانواده
از قبیل همسر و فرزندان خطرناک است. چون فقط 2 درصد از فضای مجازی ایرانی و متناسب
با سبک ایرانی- اسلامی است و 98 درصد غیرایرانی است. دلیل آن نابلد بودن ماست که
علی‌رغم وجود پدیدآوردنده، تاریخ کهن و تمدن به این مهم دست نمی‌یابیم و عدم اصلاح
چرخه تولید یکی از مهمترین دلایل آن است. در حوزه آیین و مناسک عاشورایی هم به
همین منوال است. هنوز محتوای جذاب به اندازه فضای مجازی تولید نشده و اگر چرخه
تولید محتوا تعریف شود برای همه مناسک، آیین‌ها و رشته‌ها می‌توانیم محتوای خوب و
فاخری جهت استفاده مردم داشته باشیم و کمتر از فضای مجازی پروا داشته باشیم.
خانم علی‌آبادی: در این فرصت از
آقای هادیان تشکر می‌کنم . به جناب آقای هنرجو خوش آمد می گویم. و بسیار خوشحالم
که با برطرف شدن مشکل فنی در خدمتتشون هستیم. آقای هنرجو پژوهشگر و فعال رسانه‌ای
هستند که در زمینه سوگواری محرم کارهایی انجام دادند و منتظر شنیدن نقطه نظارتشان
در ارتباط با سوگواری و ایام محرم و شیوه‌های خلاقانه رسانه‌ها جهت ایجاد همگرایی
در عزاداران حسینی هستیم. همچنیناز نظر شما نقش شبکه‌ها و رسانه‌های مجازی جهت گردهمایی‌ها
و تأثیرشان در این دوره کرونا با رعایت پروتکل‌ها چیست؟
آقای هنرجو: با توجه به رفع مشکل فنی توفیق
بهره‌مندی از نقطه نظرات دوستان را یافتم. می‌دانید که رسانه‌ها از گذشته در ایجاد
تعامل بین مردم و دیگر سطوح به ویژه حاکمیت قدرتمند بودند. در جامعه دموکراسی رسانه‌ها
پل ارتباطی بین مردم و مسؤلان و حاکمیت هستند و در مسائل آیینی مثل عاشورا،
برگزاری مراسم قطعاً رسانه‌ها نقش محوری خود را دارند و می‌توانند نقش و کار خوبی
داشته باشند. در همین چند ماه که با مسائل کرونا مواجه بودیم مشاهده کردیم تقریباً
رضایتمندی مردم به واسطه اطلاع‌رسانی و پیام رسانی پزشکی و بهداشتی که از طریق
رسانه انجام شده به دست آمد، با توجه به حضور کادر پزشکی و متخصصان حاذق و دستیابی
به تکنولوژی پزشکی و جدیدترین داروها و روش‌ها جهت درمان بسیار مؤثر است ولی نقش
رسانه‌ها را هم نمی توان نادیده گرفت. معتقدم همکاران رسانه‌ای به شناخت دهک‌های
مختلف جامعه بپردازند، می‌دانیم که جامعه از انواع و اقسام افراد از نظر اقتصادی،
تحصیلی ونگرشی در خود جای داده مشکل ما
این است که گاهی اوقات رسانه‌ها به نوع مخاطب؛ نگرش و تنوع مخاطب در موضوعات توجه
ندارد. امروز رسانه‌های ما یک آسیب بزرگ دارند که به عنوان کوچک‌ترین اعضا و افراد
مجموعه رسانه‌ها و فعالیتم از سال 70 شاهد کاهش تولید رسانه‌ها هستیم و نگاه به
تولید مطلب هم کم شده و در واقع دوستان ما به بخش مصرف مایل شدند و بیشتر نیل به
مصرف اینترنتی، ماهواره ای و خوراک حاضر و آماده دارند. بنده قصد متهم کردن رسانه‌ها
به تولید صفر ندارم بلکه نقد من در زمینه کاهش تولید است و در مجموعه عزاداران
هیئت‌ها و دسته‌جات عزاداری علی‌رغم وجود خلوص، تلاش منهای کرونا یک‌سری بحث‌ها و
آسیب‌ها و نقدها هست که رسانه‌ها بهلحاظ
تعطیلی یا فقدان تولید علی‌رغم تلاش ورود کارشناسان و آسیب‌شناسانه به مجموعه
موضوعات در رسانه‌ها ندارند امروز رسانه‌ها سعی کنند یک خط آگاهانه و یک روش درست
در عزاداری ابتیاع کنند و کاری در جهت داشتن عزادارای و مصونیت از ویروس انجام
دهند. حال می‌بینیم که رسانه‌ها نقشیک را ندارند و باید بررسی شود که آیا
تأثیرپذیری جامعه از رسانه کم شده با توجه به گسترش فضای رسانه‌ای که در زمانی فقط
تعدادی روزنامه سیاه سفید با خط و خطوط سیاسی کاملاً شناخته شده در تهران منتشر می‌شد
که مردم هم مطلع بودند و فراتر رفتن از رسانه‌های مکتوب ما رادیو و تلویزیون با
صاحب شدن هر شهروند از یک رسانه مردمی به واسطه فضای مجازی و تنوع رسانه‌ای بالا،
رسانه‌ای می‌تواند حرف خود را در شرایط کرونا به مردم برساند که بیشترین تأثیر در
اطلاع‌رسانی بر مردم یا مخاطبان داشته
باشد تا به هدف برگزاری عزاداری مطلوب و سالم از نظر رعایت پروتکل نائل آید و همه
آحاد از جمله بازاریان، دانشجو، پزشک و دانش‌آموز را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین
رسانه‌ها امروزه بدون تأثیر نیستند و گسترش و توسعه فضای رسانه‌ای به ضرر رسانه
نیست اما اصحاب رسانه می‌بایست به وزن و بطن جامعه بیشتر نزدیک شوند تا پیام‌رسانی
و اطلاع‌رسانی مثبتی داشته باشند. و با توجه موضوع نشست که موضوعی به روز است این
مورد از جهات مختلف قابل بررسی است.
خانم علی‌آبادی: اگر در این بخش نظر یا پیشنهادی نیست به
بخش دوم که همان کیفیت مصونیت از کرونا و عوامل موفقیت در این حوزه وارد شویم .
آیا دراین مقطع رصدی انجام شده ؟ از بازخوردها و کارهای انجام شده صحبت بفرمائید.
آقای هادیان: یکی از دلایل تولید محتوای ضعیف
رسانه‌ها چرخه تولید محتوای ناقص در فضای مجازی است. لازم است توضیح ضروری و کمتر
توجه شده‌ای در این زمینه داشته باشیم. فضای مجازی زیرساختی فنی غیرقابل رویت
دارد. پلتفرمی که قابل رؤیت است و به وسیله هزاران کد که ناپیداست نوشته شده است و
بر سرور فیبر نوری در حال حرکت است. کل فضای مجازی با سخت‌افزار بزرگ و وسیعی مثل
دو رشته فیبرنوری، سرورها و خدمات ابری در فعالیت‌اند تا فضای مجازی ما را فراهم
آورند. لایه بعدی استفاده از خدمات فضای مجازی است. مثل خرید غذا، تاکسی، پزشکی که
حدوداً به چهارصد اپلیکیشن فزونی یافتند و اپلیکیشن‌های سوگواری هم در این لایه
قرار می‌گیرد. اما لایه محتوا، که بسیار با آن سروکار داریم و شب و روز نظاره‌گر
آن هستیم و نسبت به آن ری‌اکشن داریم حس خوب یا حتی نگرانی از محتوایی که امکان
دارد به فرزندان ما آسیب بزند و اینجاست که رسانه باید به معنای عام پدیدآورنده
وارد شود و این ورود مستلزم چرخه تولید محتواست که پدیدآورنده با انگیزه به تولید
و خلق بپردازد.
با مثالی ساده در حوزه نشر که به درصد نشر تعلق می‌گیرد،
عارضه تولید محتوا در فضای مجازی، عدم رعایت حقوق مادی ومعنوی پدیدآوردنده است.
برای مثال اقای هنرجو سخنرانی مطلوبی داشته باشد که در فضای مجازی کلیک بسیار
بخورد ولی در شماره حساب ایشان ما به ازای زحمتشان مبلغی واریز نمی‌شود. در صورتی
که باید واریز شود، در حال حاضر نرم‌آفزار یوتیوب بابت هر بازدید کاربر،هزینه
پرداخت می‌کند. کاربران بابت استفاده از فضای مجازی و ترافیکش پول پرداخت می‌کنند.
باید گفت کل هزینه ترافیکی که پرداخت می‌کنیم صرف سخت افزار FTP یا توسعه دهنده‌ها نمی‌شود. بخشی متعلق
به پدیدآورنده است که تا به حال قوانین و قواعدش توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
و دیگر مراکز تدوین نشده‌است و چرخه‌ای تدوین نشده که هر کسی به اندازه محتوای
تولید و وایرآل شده اعم از فیلم، شعر، سرود، آیین، مستند ما به ازای معنوی و مادی
داشته باشد. بنابراین اگر محتوا در فضای مجازی ضعیف است 1. قانونگذاری ضعیف است 2.
هنوز درکی از مفهوم تکمیل چرخه‌های ناقص فضای مجازی به ویژه در حوزه محتوا که
وظیفه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات فرهنگی است وجود ندارد. در حال حاضر بستر
فضای مجازی در شرایط کرونا بسیار با ارزش است. حتی در بحران‌های آینده هم مفیدتر
خواهد بود چرا که در آینده هوش مصنوعی، خودروها، جراحی از راه دور، اینترنت اشیاء
هم کامل‌ترش خواهد کرد ولی قواعد استفاده از آن را نداریم. نکته انتقادی من این
است که نهادهای تولید کننده محتوا که نزدیک
به صد نهاد را در برمی‌گیرد، مؤسسات فرهنگی، هنری باید برای تکمیل چرخه ناقص تولید
محتوا در فضای مجازی تلاش کنند و تنها راه نجات ما در این حوزه برای افزایش
محتواست و در این راستا آنقدر با فزونی محتوا مواجه خواهیم شد که بدون دغدغه از این فضا
بهره ببریم. روال نمایش در شبکه‌های مجازی بدین نحو است که محتوای جذاب و وایرآل
شده را در صدر صفحه اول قرار می‌دهند و براساس علاقمندی‌های کاربران عمل می‌کند.
پیشنهاد می‌کنم این دفتر تکمیل چرخه محتوا در فضای مجازی را جزء سرفصل‌های برنامه‌هایش
اعم از نشست، مکاتبه، مشاوره و استفاده از استادان قرار دهند و باید گفت که این
بحث جدیدی است و لازمه توسعه فرهنگ و هنر و رسانه در فضای مجازی است.
خانم علی‌آبادی: در بحث ثبت‌نام
در سایت هیئت آنلاین کابران باید مبلغی بپردازند؟ از مزایایی بهره می‌برند؟ زمان‌بندی
خاصی در نظر گرفته شده؟
آقای هادیان: هیئت آنلاین بخش خصوصی است و چند جوان مبتکر
تحت حمایت وزارت ارتباطات این سایت را اداره می‌کنند. در این سایت همه چیز رایگان
است از ثبت نام هیئت گرفته تا انتخاب بدون محدودیت هیئت‌های مورد نظر و دیدن مداحی‌ها،
تمام اماکن مقدسه به صورت آنلاین و اتفاقات دیگر که از مزایای شبکه مجازی، اجتماعی
است که مورد حمایت وزارت ارتباطات و دولت جمهوری اسلامی هم است. البته پلتفروم‌های
دیگری نیز مشغول هستند. بسیاری از Dod ها و TPTVها برنامه‌های مفصلی دارند. اگر
این برنامه‌ها متنوع‌تر و متکثرتر از سال‌های گذشته نبوده بیراه نیست.
خانم علی‌آبادی: جناب آقای
هنرجو در خصوص رفتار وشیوه های خلاقانه یا عواملی که در موفقیت رسانه‌ها برای
ایجاد همگرایی در بین عزاداران مؤثراست بفرمائید، چه شیوه و رفتار جدیدی در سبک
جدید عزاداری در زندگی انسان‌ها پدید می آید؟ چه عواملی در
موفقیت شیوه‌های جدید همگرایی مفید خواهد بود؟
آقای هنرجو: با تشکر از صحبت‌های مفید آقای
دکتر و سؤال خوب شما. در بحث حق و حقوق تولید محتوا می‌بایست گفت جانا سخن از زبان
ما می‌گویی. از این دست مسائل صنفی همیشه وجود داشته حتی زمانی که فضای مجازی
نبوده بنده به عنوان فعال سابق حوزه مطبوعات تا امروز که شاهد تکثر فضای رسانه‌ای
هستیم به این مسئله اهمیت ندادند. به
تولید، نه در مطبوعات به عنوان رسانه بلکه سینما و موسیقی و کتاب هم به عنوان
رسانه علی الخصوص کتاب به عنوان اولین رسانه، چرا که شعر سعدی بر سردر سازمان ملل است
.به عنوان رسانه در گذشته بر این واقعیت باید معترف بود که برای تولید فکر،
اندیشه، اثر فاخر در هنرو ادبیات، رسانه شاهد کم مهری و کم لطفی شده است.
زمانی در رسانه فعال بودم که صفحه‌ها را با قیچی تنظیم می‌کردیم
یعنی از برش مطلب و چسب زدن و ماکت‌بندی کردن نمونه‌ای به چاپخانه برای چاپ می‌فرستادند
وقتی آگهی قیمت بالا سفارش می‌شد تا بدین وسیله بخشی از هزینه روزنامه را از این
طریق پوشش دهند از صفحه فرهنگی کم می‌کردند تا به چاپ این آگهی بپردازند،صفحه شعر
و سینمایی و ... حذف می‌شد ولی از صفحه ورزشی، اقتصادی، سیاسی کم نمی‌شد و همیشه
معترض بودیم و این صحنه مظلومیت و مهجوریت فرهنگ است. از شخص مقام معظم رهبری تا
دیگر مسؤولین از این موضوع همیشه گفته‌اند و هنوز هم از مظلومیت رسانه و افرادی که
تولید فکر می‌کنند می‌گوییم و حق و حقوق‌شان هم پرداخته نمی‌شود.نکته بعدی ما باید
تحقیق کنیم که آیا به طور کامل رسانه‌های مکتوب ما از جمله روزنامه، مجلات، نشریات
از دور کاملاً خارج شدند و باید آنها رها کنیم و با فضای جدید و رسانه‌های نوین
کار کنیم یا نه آن بخش رسانه‌های مکتوب مخاطبانشان را حفظ کردند؟ و در پاسخ به
پرسش خانم علی‌آبادی باید گفت: امروز عزادارای حداکثر دو ماهه محرم و صفر را داریم
و به اتمام خواهد رسید و قبل از این مراسم موضوع غدیر و یا پیش‌تر موضوع ایام حج
را داشتیم و یا ... باید گفت امروزه رسانه ما وظیفه بزرگی دارد که شیوه خلاقانه‌اش
به گونه‌ای باشد که مردم را به تفکر جلب کند. درست است که با رسانه‌های آنلاین در
ارتباطیم،درست است که در آن واحد با انتشار عکسی میلیون‌ها مخاطب آن را خواهند
دید. مقام سیاسی حرفی را به اشتباه می‌زند میلیون‌ها عکس و تصویر و صوت ترویج پیدا
می کند که در روش سنتی و قدیمی باید می‌رفت مجوز از ارشاد می‌گرفت بعد کتاب می‌شد
تا چاپ شود و توزیع شود و ... ولی در این چرخه خیلی زود پیام به مخاطب می‌رسد ما
نیازمند تاملی هستیم. در عین مواجهه با این آهنگ شتاب آسا و اینجا رسانه‌های ما
باید به فکر تربیت فکری مخاطبان خود باشند و آن سوق دادن به تفکر و اندیشه و کتاب
است امروز هیئت، دسته، سنج و طبل نمی‌تواند نماد امام مظلوم باشد حال عزاداران با
توصیه‌های رعایت پروتکل باید چه کنند؟ در حال حاضر بهترین وقت است که از مخاطب
بخواهیم در فلسفه قیام اندیشه و تفکر کند حال باید پرسید که فکر کردن بدون کتاب
ممکن است؟ امروزه رسانه‌های ما باید شیوه خلاقانه‌شان این باشد که مخاطب اندیشه
محوری پرورش دهند و به حمایت فکری مخاطب بپردازند ما در دوره‌ای هستیم که به شدت
سطحی‌نگری‌ها و سطحی‌گرایی‌ها به ما آسیب می‌زند. اساتید صحبت‌های خوبی درباره
قیام امام حسین و چگونگی پرداخت به آنها داشتند. حتی در حوزه مناقب ما نوحه‌ها و
مرثیه‌ها که این روزها بر منبرها و دسته‌ها است. ما در بخش حماسه مشکل داریم و
فلسفه وجودی قیام عاشورا مطرح نمی‌شود. که این مورد هم از وظایف و کارهای خلاقانه
است که در حال حاضر که نمی‌توانیم تجمعی داشته باشیم و به باروری و اندیشه‌ورزی
بپردازیم. بسیاری از دوستان رسانه‌ای و روزنامه‌نگار در سطوح دانشگاهی بالا ،صفحات
پرمخاطب اینستاگرام دارند و در محیط مجازی فعال‌اند و در این محیط‌ها جسارت بیشتری
جهت ارائه شیوه‌های خلاقانه دارند و احساس می‌کنم در نظام‌مندی و مدیریت رسانه‌ها
باید تأمل کرد با توجه به نگاه خانم علی‌آبادی که قصد به روز شدن فضاست من موضوعی
را می‌خواهم بی‌تعارف بگویم، عزیزی که یک یا دو دوره به دلیل به دست آوردن مناسبات
با رای مردم در مجلس حضور می‌یافت خیلی راحت مجوز روزنامه می‌گرفت و به راحتی
سردبیر برنامه رادیویی می‌شد بدون آگاهی از نحوه اداره این برنامه و بدون مخاطب‌شناسی
و واکاوی، و مشاهده می‌کردیم که چند روزنامه یک مدیر مسئول واحد را دارد و بیشتر
در جلسات حزبی حضور داشت و اتفاقاً در رشته خود نیز نمی‌توانست روزنامه را اداره
کند و خوشبختانه سال‌های اخیر و به تازگی مسیر اعطای مجوز روزنامه یا نشریه یا
کلاً رسانه به سمت دریافت روزمه کاری رسانه‌ای می‌رود و مسیری بسیار ارزنده است.
چرا که مسئول روزنامه مجرب به همه سرویس‌های روزنامه اشراف خواهد داشت و به کارگیری
تجارب و روش‌های روزنامه‌نگاری در ادوار روزنامه و رسانه و شبکه‌های اجتماعی بسیار
اهمیت دارد. دوستانی که ایجاد محتوا در روزنامه‌های کاغذی می‌کردند متوجه شدند در
فضای مجازی خلاقیت بیشتری در ارائه مطالب دارند چرا که از نگاه مشی مدیریتی اشتباه
رها شده‌اند و مخاطبان بیشتری به دست آورده‌اند.
پس شیوه‌های خلاقانه ما سوق داده شدن به تفکر و اندیشه و تا حدودی عمیق فکر
کردن. اگر جایی به امام حسین و اهل بیت هجمه شد بتوانیم جواب دهیم. در آن لحظه
نوحه خواندن دردی دوا نمی‌کند و توضیح دهیم که امام حسین به دنیال چه بود و به شرح
سخن زیبای اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید امام حسین بپردازیم و باید گفت امروز
بهترین فرصت برای رسانه‌ها جهت پرورش مخاطبان اندیشه‌ورز است.
خانم علی‌آبادی: با توجه به
وجود جایگاه خاص برای هر رسانه و برای هر کدام می‌بایست یک محتوای خاصی تهیه شود
نکته‌ای که می‌بایست به آن توجه کرد آن است که مخاطبان دهه 70 و 80 کمتر به خواندن
علاقمند هستند در صورتی که مخاطبان دوره‌های قبل در دوره دبیرستان علاقه بیشتری به
مطالعه مطالب طولانی داشتند.
بنابراین برای جذب این مخاطبان چه تمهیدی می‌توان داشت؟
برای کرونا موشن گرافی آماده می‌شود.اما بعضی از مراسم و مناسک در این قالب‌ها نمی‌گنجد.
با چه روشی می‌توان از دوستان خواست تا به خلق اثر با موضوع فلسفه عاشورا در جهت
مخاطب و تولید اندیشه و تفکر بپردازند؟
آقای هادیان:
این موارد که عنوان می‌شود به دلیل علاقمندی بر حضور 20 ساله بنده در حوزه
فرهنگ و هنر است. همه معتقدیم که سرانه مطالعه کم است. جوانان علاقه‌ای برای
خواندن کتاب ندارند و... و همه مشکل را بر دوش مخاطب می‌اندازیم. ملت ما ملت
کتابخوانی است. از دوستان می‌پرسم که بهترین، مؤثرترین و جذاب‌ترین کتابی که در 10
روز گذشته خواندند را عنوان کنند.
بیش از 100 هزار عنوان کتاب در سال در ایران اسلامی با
مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر می‌شود از این مجموعه که بنده معتقدم بیش
از 90 درصد کتابسازی استنه تصنیف و تألیف کتاب.
چند کتاب خوب در معرض دید است؟ بنده که 20 سال در حوزه
فرهنگ و ارشاد حضور داشتم. یک روز وقت می‌گذارم تا برای پسران 14 ساله و 8 ساله‌ام
کتاب بخرم در آخر هم کتابسازی می‌گیرم. یعنی اولاً کتابی که جذاب، کوتاه، خلاق
باشد کم است و از این 110 هزار عنوان کتاب منتشره کم تیراژ در سال، کتاب با ویژگی‌های
ذکر شده بسیار کم و کمتر از درصد است و بابت این تخمین سند ندارم.
نکته دوم برای دستیابی و معرفی کتاب خوب مکانیزمی وجود
ندارد و کسی هم حوصله گشتن ندارد. پس عمده عوامل کاهش سرانه مطالعه این مشکل است و
حلقه بین مخاطب و ناشر مفقود است و در فضای مجازی هم همین اتفاق افتاده است. بی‌تردید
اگر در فضای مجازی محتوایی کوتاه، خلاق، و مؤثر نباشد اصلاً استفاده و وایرال نمی‌شود.
بهترین مطلب که به لحاظ محتوایی درست، شرعی، عرفی در صفحه اینستاگرام بدون خلاقیت
بگذارید مورد توجه قرار نمی‌گیرد. وقتی صحبت از خلاقیت می‌شود یعنی از هر 1000 نفر
یک نفر خلاق یافت می‌شود. و این یک نفر باید بسیار مورد توجه قرار گیرد. معمولا
افراد فعال در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه که پدیدآوردنده هستند خلاق می‌شوند. معمولاً
افراد خلاق به دلیل ارائه یک کار خاص مورد استهزاء واقع و ثمرة کارشان حذف می‌شود
.اگر ما به ویژگی فضای مجازی که کوتاهی، خلاقیت، جذابیت و مؤثر بودن است توجه کنیم
باید به سراغ محتوای خلاقانه برویم و افراد خلاق را شناسایی کنیم ، اطمینان داریم
که می‌توان مناسک را به وسیله افراد خلاق و در قالب‌های جدید و خلاق ارائه کرد. در حال حاضر در
استارت‌اپ فعالیت می‌کنم و واقفم که از
هیچ همه چیز می‌سازند و نمونه‌هایش در حمل و نقل، غذا و ... در اقصا نقاط دیده می‌شود.
برای مثال یک پسر روستایی از خراسان زعفران تولید شده پدربزرگش را در عرصه بین‌الملل
به وسیله پلتفرم کشمون ارائه و صادر می‌کند
که بسیار بی‌نظیر است. و از وی به عنوان فردی خلاق و موفق در این زمینه به آمریکا
دعوت می‌شود.
پس ما برای تولید محتوای خلاقانه در همه زمینه‌های مجازی
نیاز به خلاقیت داریم. بنابراین اولین نکته اصلاح چرخه محتوا در فضای مجازی و
دومین نکته استفاده از خلاقیت در فضای مجازی با توجه به اشاره شما به موشن‌گرافی و
اینفوگرافی، بنده اعتقاد دارم یکی از
مشکلات بزرگ ما در پدیدآوردندگی در جمهوری اسلامی پدید آوردن محتوای زمینه‌ای است.
برای مثال درورود به سینما، تئاتر و فضای مجازی بزرگترین مشکل سناریو است. سناریوی
خوب تکنیک را به دنبال خواهد داشت. امروزه جوان‌هایی در خانواده‌ها می‌بینیم که
مهارت استفاده از چند نرم‌افزار را دارند. قبلاً ایده‌آل شغلی فرزندان پزشک و
مهندس شدن بود ولی در حال حاضر مشاغل کامپیوتری مثل طرح بازی‌های کامپیوتری را در
سر می‌پرورانند. لذا معتقدم با خلاقیت کنه آیین‌های عاشورایی؛ فلسفه آیین های
عاشورایی بسیار دقیق‌تر و بهتر برای مردم تبیین می‌شود.
نکته دیگر اشاره بر یادداشت در یکی از رسانه‌ها است و
خواهان نجات عاشورا از دست ما بود و اظهار می‌داشت که به تدریج در آیین‌های
عاشورایی پیش رفتیم. خطبا و ذاکرین به زبان و اشعار عربی، مقاتل را مزین کردند و
به صورت ظاهری زیبا شدند و هر کس هر اتفاقی را با عاشورا انطباق داده است. یکی
مبارزه، دیگر کمک به دیگران و هر اتفاق خوبی را سرچمشه گرفته از عاشورا بیان می‌کند
که فی‌نفسه خوب است ولی دقت نظر داشته باشیم که کنه روایت، داستان، فلسفه و آزادگی
عاشورا را منحرف نکنیم. آنقدر ظاهر و پوسته را آراسته نکنیم که هسته مرکزی دیده
نشود. شاید تحول حرکت از مناسک عمومی بر فضای مجازی فرصت تعمق و اندیشه‌ورزی در
مورد عاشورا و آیین‌های عاشورایی را به ارزانی دارد. با معرفی کتاب خوب، تولیدات
خلاقانه خوب در قالب فیلم. هیئت‌ها و ... از نقائص کم کنیم. پلتفرم آماده و مردم
در منزل منتظر خلاقیت پدیدآوردنده‌ها هستند چه بسا که بعضی‌ها هم شروع کردند و
بسیار کم است و جای خالی جهت استفاده مردم بسیار حس می‌شود.
خانم علی آبادی: در هر دوره و
دهه نگاه افراد آن جامعه تغییر می‌کند و ممکن است که بعضی قالب‌ها ظرفیت یک‌سری از
سناریوها را نداشته باشد و می‌بایست در جهت ایجاد سناریو مناسب تلاش کرد.
آقای هنرجو: راجع به همه دهک‌ها و مخاطبان
اعم از گروه‌های سنی مختلف که اشاره کردید علاقه به مطالعه مطالب طولانی مثل کتاب
ندارند،تا آنجاست که دوستان در صفحه اینستاگرام با 1600 فالوور به من توصیه
کوتاهتر کردن محتوای کپشن‌ها را داده‌اند و کمبود وقت و علاقه به مطالب جذاب را
دلیل این توصیه می‌دانند. و بارها در چالش‌ها عنوان کردم که مطلب آغاز و پایان و
تقدم و تاخری دارد و باید حق مطلب ادا شود وکل منظور ناگفته باقی نماند. باید به
کمبود فرصت مخاطبان و کم حوصلگی و کمبود انگیزه دقت شود، بسیار علاقمندم که
موضوعات فرهنگی در هر جلسه با توجه به واکنش‌های مثبت و منفی افراد، با موضوع و
مشکلات اقتصادی، مسائل اجتماعی و معضلات و پدیده‌ها و ضدپدیده‌ها مرتبط شود تا بحث
کامل شود چرا که همه امور در این چرخه به همدیگر ارتباط دارند. جوان از خود می‌پرسد
که کتاب بخوانم و در نهادی وارد شوم که رئیس مجموعه از من کمتر کتاب خوانده است؟
جامعه‌ای داریم که شعار کتابخوانی دارد، هر ساله نمایشگاه کتاب برگزار می‌شود به
جز امسال که به خاطر کرونا برگزار نشد و ضربه‌ای دیگر به کشور وارد شد. و صدایی از
تأسف نسبت به این ضایعه شنیده نشد. با توجه به اینکه بعضی آنجا را فروشگاه بزرگ
کتاب می‌دانند ولی مکانی برای اجتماع و
نمایش تعداد کثیری از کتاب‌های داخلی، خارجی، تعامل ناشران با مردم، تعامل مؤلفان
با مردم بود که امسال از آن محروم بودیم. برای مثال بنده با عناوین مختلف در
نمایگشاه حضور می‌یافتم، بسیاری از مخاطبان اظهار می‌داشتند که این تعداد کتاب که
خریداری شده یا برای فرزندان ما یا مأمور خرید سازمان‌ها و نهادها و تشکیلاتی
هستند جهت تکمیل موجودی کتابخانه و خودشان وقت کتاب خواندن ندارد.
باید گفت که ما در مقام شعار همیشه برجسته‌ایم ولی در عمل
واقعاً مشکل داریم. شاید اگراز کسی بپرسیم مؤثرترین کتابی که اخیراً مطالعه کردی
را عنوان کن. شاید به استهزا گرفته شویم که در جامعه‌ای که افراد مشکلات معیشتی
دارند کتاب خواندن به چه دردی می‌خورد؟
ما به سرمایه اندیشه‌ای خودمان نگاه بلند مدت نداریم و
احساس می‌کنیم که اگر امروز این قلم را از شما گرفتم باید بتوانم خیلی زود بنویسم
و خیلی زود بازده داشته باشد.حواسمان نیست که شاید فردا به کار ما بیاید و یا نسل
بعد را تغذیه فکری و اندیشه‌ای کند. پس ما فقدان حوصله، کمبود وقت ، کمبود انگیزه
شدید داریم که اگر به جوان ایرانی توصیه خواندن کتاب کنیم به شدت با ما برخورد می‌کند.
حالا هر دهکی همین بازخورد را نشان می دهد حتی محیط دانشگاهی، علمی که بیشتر به
شعار بسنده می‌شود تا بحث عمل و خواندن و مطالعه و دادن آن متریال و فراورده بر
محیط مجازی و شبکه‌های اجتماعی.
خلاقیت بحث پررنگ و موضوع جلسه است و حقیقتاً ما باید به
طرف شیوه‌های خلاق برویم و این امر اجتناب‌ناپذیر
است. هنر تعزیه که بخشی از مناسک محرم و عاشورا است در نسل قدیم خاستگاه
زیادی داشت و عزیزان پدربزرگ و مادربزرگ با آن متأثر می‌شوند. در نسل جدید خاستگاه
تعزیه مقدار دچار فروکش شده و دقت کردم که همین نوحه در تعزیه و هیئت‌ها خوانده می‌شود
اما مکانیزم موسیقایی می‌پذیرد و هیجانی می‌شود و مورد توجه جوانان قرار می‌گیرد.
امروز باید در بحث شیوه‌های خلاق به عناصر جدیدوابزار جدید وارد شده به کشور، تن
دهیم. ما مدعی سرزمین و کشور ادبیات هزار ساله‌ایم. به چهره‌های متقدم با حافظ،
سعدی، رودکی پدر شعر فارسی، فردوسی، خیام، مولانا بزرگانو فیلسوفانمان می‌بالیم
ولی سینمایی که وارداتی است و چند سال پیش جشن صد سالگی‌اش برگزار شد و یا موسیقی
که در بخش سنتی بسیار کم‌رنگ و در موسیقی پاپ و شیوه‌های جدید که تن داده شده به
نو شدن با پدیده‌های جدید. وقتی از دهکده جهانی می‌گوییم باید هم در صدور و هم ورود
تلاش کرد. احساس می‌کنم در موضوع محرم وعاشورا غیر از شرایط کنونی و کرونا منبر را
رسانه‌ای قومی می‌دانستند و قبول می‌شد ولی امروز باید بپذیریم که عناصر، ابزارها
و وسایل جدیدتر به کمک بخش آیین و ترویج ما بیاید.
در بخش ترویجی اگر بر سنت زیاد پافشاری کنیم می‌بازیم کما
اینکه امروز نسخه دیجیتال کتاب‌ها وارد شبکه‌های مجازی می‌شود و با لذت خوانده می‌شود.
در کشورهای دیگر مردم از ورود تا خروج به مترو یا قطارو اتوبوس کتاب بست سلر یا
کتاب با تاریخ مصرف پایین می‌خوانند و همان جا گذاشته می‌شود تا به استفاده دیگری
هم برسد. باید بپذیریم این تولید فکر و انتقال فکر وارد ابزارهای جدید شود. و بر روش‌های
سنتی پافشاری نکنیم. کتاب امروز همان مجموعه علمی و بی‌ادعا و همه آن تعریف‌ها و
تفسیرهایی که بزرگان از آن بسیار درست فرمودند است ولی در همان کتاب اگر شیوه خلاقی لحاظ نشود
محدودیت بالایی از آن حس می‌شود. اگر خلاقیت را به واقع قبول داریم باید اجازه حرف
زدن به نسل‌های جدید را بدهیم. در مسئله عاشورا
هنوز اماکنی جهت رفع شبهات جوانان وجود ندارد. محیط مجازی باید به این
موضوعات مجهز شود و بسیاری از جوانان و دوستان نوباوه تر در صفحه اینستاگرام درخواست
نگارش ساده‌تر و عامی‌تر دارند تا ارتباط برقرار شود. و بنده پی به ضعف خودم می‌برم
البته آسیب‌هایی هم هست که شما هم واقفید که وارد رسانه هم شده است و واژگان
ادبیات مخفی و زیرزمینی‌ها که امروز هیچ ریشه ای نه در فارسی که در ادبیات انگلیسی
هم ندارند و جملاتی است که معنای معکوسی دارد که نمی‌توانیم درک کنیم ولی جوانان
خیلی راحت آن را بر زبان می‌آورند و برای هم سالان خودش مفهوم است.
با تجمیع همه این نیازها، همه مراسم و مسائل آیینی را با یک
شیوه خلاقانه‌ای جلو می‌بریم و صدای مخاطب هم بشنویم چرا که اگر مخاطب احساس کند
که رسانه فقط به او آموزش، اخبار و اطلاعات می‌دهد و از او نمی‌گیرد و تعامل انجام
نمی‌گیرد به شکست منتهی خواهد شد و رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی، باید زبان،
چشم، گوش مردم و حاکمیت باشد و این جرایان به خوبی پیش رود.
خانم علی‌آبادی: در خلال صحبت‌های
مطرح شده به مسئله تعزیه که امسال به شکل گذشته برگزار نخواهد شد، اشاره
کردید.امسالبه لحاظ حفظ پروتکل‌ها احتیاج به تمهیداتی دارد که شاید هم برگزار نشود
و مثل کنسرت‌های آنلاین برگزار شود.
آقای هادیان: جهت اطلاع باید بگویم که تعزیه
به صورت آنلاین از شب اول محرم برقرار است. کانالی به نام تغزیه وجود دارد که
برگزاری این مراسم از چند سال پیش در هر کجای ایران چند شب قبل با بیان نام و مکان
و مدیران تعزیه را اطلاع‌رسانی می‌کند. در سایت هیئت آنلاین هم بعضی از تعزیه‌ها
پخش می‌شود. برای مثال در شهر زواره تعزیه‌های سال‌های گذشته‌اش به صورت مجموعه‌ای
آرشیو شده که در همان ساعتبه صورت آفلاین پخش می‌شود. مردم ایران به دلیل علاقه
زیاد به حادثه عاشورا و آیین‌هایش می‌توانند از این تمهیدات در این شرایط خاص بهره
ببرند.
در عین حال که کرونا محدودیت‌هایی در زندگی فردی و اجتماعی
به وجود آورد و یکی از مظاهر آن محدودیت در برگزاری مناسک و آیین‌های عاشورایی است
و سیل مشتاقان و عاشقان امام حسین را برای مراسم محدود کرد، نباید از ظرفیت فضای
مجازی غافل شد.در حقیقت این محدودیت برای همه رشته‌ها به خصوص آیین‌های عاشورایی
فرصتی را ایجاد کرد که کیفی‌تر و اندیشه‌ورزتر به افزایش قدرت انتخاب می‌انجامد و
تکثر و تنوع بیشتر می‌شود. شاید شور و اشتیاق جمعی از دست برود اما بسیاری از
مزایای دیگر را در فضای مجازی به دست آوردیم اصلاً این‌گونه نیست که عاشورا و
فرهنگش با شیفت شدن به فضای مجازی دچار فراموشی شود بلکه بستر بزرگتر جهانی و
افراد بیشتری را در برمی‌گیرد و به زبان‌های مختلف در کشورهای غیر شیعه نیز قابل
نشر است. من این تغییر را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم مردم ایران حساسیت بیشتری
نسبت به سلامت خود داشته باشند چرا که افزایش امید و نشاط سرانه سلامت یکایک افراد
جامعه را بالا می‌برد. در جامعه‌ای که افزایش مشکلات، کاهش امید به زندگی را به
بار می‌آورد، برخی از ارزش‌های حوزه سلامتی و رفتاری زایل می‌شود و افراد جامعه
نسبت به عدد و ارقام فوت و بیماری بی‌تفاوت می‌شوند. برای مثال وقتی اعلام می‌شود
100 یا 200 نفر در جامعه فوت شدند و بتوانیم برویم مسافرت نشان از بی‌تفاوتی جامعه
دارد و اتفاق بدی است. اینجاست که رسانه می تواند با ورود خود، مسؤولان کشور جهت
حل مشکل، تنظیم راهبردها و سیاست‌های جدی‌تر، برای تشویق مردم به رعایت پروتکل‌ها
و استفاده مناسب از فضای مجازی و موضوع مهم ارزش‌های دولت الکترونیک تحت فشار قرار
دهد. با توجه به ارزش‌های دولت الکترونیک باید گفت چند قدم فاصله تا اجرای کامل آن
نمانده است.
وزارت ارتباطات، دولت و ریاست جمهوری اعتمام شدید به دولت
الکترونیک دارند که 23 مگا پروژه در دولت الکترونیک وجود دارد که برخی انجام شده و
برخی در حال انجام است. یک همکاری، هم‌افزایی بین نهادهای مختلف را می‌طلبد که تا
با دولت الکترونیک از مزایای آن در تمام حوزه‌ها بهره‌مند شویم.
آقای هنرجو: با توجه به موضوعات متنوع مطرح شده باید گفت
که در این جلسه قلب موضوع رسانه است. ما نیازمند فرهنگ تشویق در بخش رسانه هستیم.
حال رسانه در فضای نوین باشد که نیکوتر است. اگر رسانه احساس کند که بی‌تأثیر در
جامعه است. در آن بخش دچار مهلک‌ترین ضربه‌ها خواهیم شد. رسانه‌های نوین که در بحث
ما زیاد مورد توجه قرار گرفتند پایگاه اقتصادی مصرف کننده‌ها، پایگاه اجتماعی مصرف
کننده‌ها، دهک‌بندی مصرف کننده از لحاظ تحصیلی، سطح علمی و منزلت شناسی، تحلیل
رفتارها، عقاید مختلف جامعه و سبک زندگی افراد با توجه به دگردیسی‌های سالانه و
سریع جامعه مورد توجه قرار گیرد. حتی افکار جدید موج مانند که بیشتر هجمه هستند و
و شبه‌عقیده اند و ریشه ندارند با ورودشان تا مدتی جامعه را تحت الشعاع قرار می‌دهند
در مواجهه با همه این موارد رسانه باید به واقع خط مشی، سیاست‌گذاری و اصول داشته
باشد و احساس می کنم امروز رسانه‌های ما در بخش نوین و دیجیتال و مجازی هر چقدر با
مردم همگراتر باشند و ارتباط بگیرند موفق‌تر خواهند بود. امروز ما صاحب رسانه‌هایی
با یک شورای تیتر تصمیم گیرنده نیستیم که همان لازم الاجرا شود. به قول آقای دکتر
فکرها و نگاه‌ها و موضوعاتی از سالها پیش یا دیرتر وارد صفحات وب و مجازی می‌شود و
خیلی زود تأثیر جهانی بر مخاطب می‌گذارند و مخاطب برای جا نماندن این مطلب را در
صفحات خود نشر می‌دهد. به شدت نیازمند تقویت رسانه هستیم. به شدت نیازمند سیاست
تشویقی برای تلاشگران رسانه‌ای در بحث تولید منابع و محتوا هستیم. بارها شاهد
تکرار چندباره برنامه‌های تلویزیونی هستیم حال در بخش سریال‌ها برای آگاهی نسل
جدید از برنامه‌های گذشته قابل توجیه است.
ولی تکرار موضوعی که ایجاد دلزدگی می‌کند دلیل بر عدم
تولید و کمبود بودجه و عدم تخصیص بودجه دولتی است. حال وقتی وارد موضوع آیینی با
محوریت عاشورا می‌شویم که از مهمترین اصول تفکری نه تنها موضوع شیعیان ومسلمانان
بلکه موضوع انسانی و مروج آزادگی است. فکر این امام معصوم را چگونه ترویج کردیم؟
چگونه توانستیم برای نسل‌های جدید کار کنیم؟ در بخش اقتصاد برای فرهنگ زمینه
رابیشتر کنیم و بدانیم فرهنگ برای فردا نسل می‌سازد. فرهنگ امروز ما را تصحیح و
شکوفا می‌کند و فرهنگ قربانی اقتصاد نشود. در کل اگر خلاقیت از طریق رسانه ترویج
شود می‌توان رهبری بسیاری از کارها و آیین‌ها
را به رسانه‌ها بسپاریم. رسانه‌ها قدرتمندی، شایستگی و صلاحیت رهبری فکری
بعضی از موضوعات را دارند و امروزه دنیا با ر سانه‌ها اداره می‌شوند و رسانه ها
خیلی قدرتمند عمل می کنند.
خانم علی‌آبادی: با توجه به
گفته‌ها می‌توان متوجه شد که جایگاه رسانه‌ها، ارائه محتوای مناسب رسانه‌ای و اقتصاد رسانه از درجه اهمیت بالایی برخوردار
است.
از شما دعوت می‌کنم جهت تکمیل چرخه قانونگذاری، تولید،
محتوا، تبیین تعاریف و مفاهیم، تجارب حوزه فعالیت، ارائه منابع مفید جهت بومی سازی
ما را یاری فرمایید.امید آن که این نشست‌ها گامی در جهت دستیابی رسانه‌ها به
جایگاه واقعی خود باشد.