نشست تخصصی
«رسانه و انتخابات ریاست جمهوری 1400» با عنوان «پایگاه‌های خبری و پوشش انتخابات
ریاست جمهوری» روز دوشنبه سوم خرداد ماه در قالب ویدئو کنفرانس در دفتر مطالعات و
برنامه‌ریزی رسانه‌هابرگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، در این نشست بیژن
مقدم، مدیر مسئول سایت خبری الف؛ مهرداد خدیر، عضو شورای سردبیری پایگاه خبری-
تحلیلی عصر ایران؛ و دکتر گیتا علی‌آبادی، مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی
رسانه‌ها حضور داشتند و ضمن طرح موضوع،به بحث و بررسی در خصوص اهمیت و نقش پایگاه‌های
خبری در جلب مشارکت و حضور مردم در انتخابات 1400 پرداختند.
رسالت پایگاه‌های خبری
در انتخابات 1400 چه خواهد بود؟
دکتر علی آبادی ؛مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها در ابتدای نشست
اظهار داشت:
مدتی است که بحثی را دررابطه با پوشش اخبار انتخابات در سال 1400 شروع کره‌ایم. همانطور که مستحضرید این
انتخابات به لحاظ محتوایی و ظاهری دچار تغییراتی شده است که نسبت به دوره‌های قبل متفاوت پوشش داده خواهد
شد. در واقع با شروع دیرهنگام ثبت‌نام نامزدها و اعلام افراد تأیید شده، زمان کوتاهی در پیش
رو خواهد بود از این رو پوشش این وقایع را سخت‌تر خواهد کرد که خود مستلزم فشار کاری بیشتری
است.
امروز قصد داریم در این راستا از نقش پایگاه‌های خبری که شیوه متفاوت‌تری نسبت به روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها دارند، از شما دو بزرگوار فعال در پایگاه‌های خبری عصر ایران و الف
بخواهیم در این زمینه با طرح نقطه‌نظراتتان، و نحوه فعالیت پایگاه‌های خبری در این مدت کوتاه، راهکاری جهت جلب
مخاطب ارائه و توان اهداف و برنامه‌های نامزدهای انتخاباتی که معمولاً تفکرات و ایده‌‌هایشان را
برای یک دوره چهارساله عنوان می‌کنند،منعکس کنیم. با توجه به حضور شبکه‌های اجتماعی در این بین و
متأسفانه دامنگیری مشکلات کرونا که شامل حال همه است، رسالت پایگاه‌های خبری در این بخش چه خواهد
بود؟
رسانه‌ها باید
در انتخابات انعکاس‌دهنده
دیدگاههای باشگاه‌های سیاسی
باشند
خدیر، عضو شورای سردبیری پایگاه خبری- تحلیلی عصر ایران در پاسخ به این سؤال گفت:بحث کوتاهی زمان را که به آن اشاره کردید از یک نظر مشکل محسوب می‌شود و از نظر دیگر ارتباطی با
پایگاه‌های خبری ندارد.
اگر مشکل کروناست که در رخدادهایی همچون برگزاری المپیک هم شاهد بودیم که با به
تأخیر انداختن آن، به بهتر برگزار کردنش کمک کردند. بنده در یادداشتی اشاره کردم
که اگر کمی از واکسیناسیون بگذرد و التهاب کرونا در جامعه کاهش می‌یابد که خوشبختانه همین اتفاق
افتاد و واکسیناسیون عمومی به دلیل تحریم و دیگر مشکلات با سرعت کم پیش می‌رود و همانطور که افراد سالمند
خانواده واکسن می‌زنند نشان از شروع موج واکسیناسیون دارد. و خوشبختانه این روزها به گروه سنی
بالای 70 سال هم رسیده و امیدواریم ادامه یابد. بنابراین بخشی از فاصله افکار
عمومی با فضای انتخاباتی به‌دلیل داستان کروناست که امیدواریم هم واکسیناسیون سرعت پیدا
کند و هم روند ابتلا آمار قربانیان کاهش یابد تا مردم بتوانند با خاطری آسوده‌تر تصمیم بگیرند. بخش دیگر به‌دلیل تأخیری است که در اعلام
اسامی و ساز و کار انتخابات اتفاق افتاده و تا آنجایی که یاد دارم هیچ دوره‌ای در انتخابات نبوده است که
اسامی نامزدهای جناح‌های اصلی اینقدر با تأخیر اعلام شود. معمولاً انتخاباتی که بهار برگزار می‌شد، روندش از مهر سال قبل شروع
می‌شد و در آن زمان با
توجه به نبودن سایت‌ها، روزنامه‌ها شروع می‌کردند و در این مدت فقط جمع‌بندی و نهایی می‌شد که کی به نفع چه کسی کنار رود؟ در صورتی که امسال این اتفاقات
نیفتاده است. نکته‌ای که وجود دارد این است که انتخابات یک امر مدرن است. امر مدرن مناسک و
اقتضائات خاص خودش را دارد. انتخابات در جهان و سیاست با احزاب پیوند خورده است.
نمی‌توان از رسانه
انتظار داشت در فرصتی کوتاه یک تعداد کاندیدا را به مردم معرفی کند. این اتفاق
باید پیشتر می‌افتاد. انتخابات همچون فینال جام حذفی بین دو باشگاه است. ما در این فاصله که
نمی‌توانیم یک باشگاه
را به مردم معرفی کنیم. سیاست برای خودش باشگاه دارد و آن باشگاه، و آن احزاب است.
تجارت باشگاه دارد و آن شرکت است. رسانه‌ها باید در انتخابات انعکاس‌دهنده باشگاه‌های سیاسی می‌بودند تا هر کسی بر اساس تعلق خاطر سیاسی، حزبی،
جناحی، فکری خود آن کاندیداها را انطباق دهد. کاری که رسانه می‌تواند انجام دهد این است که
پیشینه کاندیداها را معرفی کند. سوابق و عملکرد و ادعاهایشان را محک بزند و در این
راستا افرا را دعوت کند. از این نظر پایگاه خبری نسبت به خبرگزاری‌ها یک امتیاز دارند به‌خصوص خبرگزاری‌هایی که از بودجه‌های عمومی استفاده می‌کنند و بعضاً محدودیت‌هایی هم دارند. آنها می‌توانند به‌عنوان سرمایه پایگاه‌های خبری را به‌کارگیرند. برخی از پایگاه‌ها بر روی یک نام معطوف می‌شوند. به‌نظرم کار رسانه این نیست اما می‌توانند از یک گفتمان حمایت و افراد را به انتخاب
و ترجیح هدایت کنند. پایگاه‌های خبری نباید تحت‌تأثیر شبکه‌های اجتماعی، القائات و فضاسازی‌ها و هیجانات فضای مجازی قرار گیرند.
مدیر کل دفتر در ادامه افزود:
با توجه به محورهای بحث که ارسال شده قصد داریم به نقش پایگاه خبری در این
زمان کوتاه باقیمانده به انتخابات، بپردازیم و دیدگاه شما را در این زمینه داشته
باشیم و چگونگی رفتار پایگاه‌های خبری جهت پوشش انتخابات امسال را جویا شویم.
در شرایط فعلی میزان حضور
و مشارکت مردم در انتخابات بیشترموضوعیت
دارد
بیژن مقدم، مدیر مسئول سایت خبری الف در این خصوص اظهار داشت:به‌نظرم آنچه که در شرایط فعلی برای رسانه‌هایی مثل ما یا سایت‌های خبری که مخاطبین بسیاری
دارند لازم است آشنایی با سه گروه در مواجهه با انتخابات است و قبل از اینکه این
سه گروه را عنوان کنم باید بگویم که برای مثال برای ما در شرایط فعلی میزان حضور و
مشارکت مردم در انتخابات بیشتر از اینکه چه کسی قرار است انتخاب شود، موضوعیت
دارد. و باید برای افزایش این میزان مشارکت تلاش کرد و این کار هم شدنی است. در
این مسیر ما با سه گروه مواجهیم 1. گروه جریان تحریمی انتخابات که عمدتاً ریشه
خارجی دارد و غالباً مربوط به جریان‌‌هایی است که هیچ نسبتی با انقلاب و کشور و منافع ملی ما
ندارند، بنابراین به‌نظرم باید با این جریان مقابله کرد. گروه دوم گروه مرددین هستند، افرادی که
تردید دارند که در انتخابات شرکت کنند یا نه. آنها نسبت به این موضوع استدلال‌هایی دارند. برای مثال بعضی می‌گویند که چه فایده دارد و بعضی
دیگر می‌گویند قبلاً رأی دادیم و الان شاهد نتایجش هستیم و گروهی می‌گویند هرکسی که دوست داشته
باشند انتخاب می‌شود که این گروه پاسخ‌های مختلفی دارند. به‌نظرم باید با گفت‌وگو با این افراد تلاش کرد تا آنها نسبت به پاسخ
مثبت به دعوت در مشارکت مجاب شوند. گروه بعدی کسانی هستند که می‌گویند قطعاً شرکت می‌کنیم که طبق معدل نظرسنجی‌ها 30 تا 40 درصد را شامل می‌شوند. این گروه طبعاً مخاطب ما
هستند تا به آنها در جهت انتخاب بهتر کمک شود. یعنی بر معیارهای آنها گفت‌وگو کنیم و تلاش در مطرح کردن
آنها داشته باشیم یا حتی تلاش کنیم برنامه‌های کاندیداها را عرضه کنیم و در اختیار مخاطبین قرار دهیم.
مجموع این رفتارها کمک می‌کند که انتخابات خوبی داشته باشیم. مسئله دیگری که به‌نظرم باید مورد توجه قرار گیرد،
در حقیقت پیشگیری از تکرار تجربیات تلخ گذشته است. چه در حوزه اجرا، نظارت،
نامزدها که جای خود دارند و باید با آنها گفت‌وگوی صریحی صورت گیرد. در حال‌حاضر 592 نفر ثبت‌نام کرده‌اند و قرار است امروز یا فردا نظر شورای نگهبان
منتشر شود و از این 592 نفر تقریباً حدود 40 چهره شهر هستند که فکر می‌کنند کاندیدای با صلاحیتی هستند
که قادر به اداره کشورند. شورای نگهبان هم با توجه به ضوابطش و توضیح آنها و با
بررسی افراد و حذف و تأیید هر تعدادی، مهم تعداد نیست بلکه مهم رفتار آنهایی است
که بعد از رد صلاحیت از خود نشان می‌دهند. باید از آن رفتار حرف بزنیم و به ایشان بگوئیم که قبل
از اینکه به این نقطه برسید بررسی شورای نگهبان را قبول داشتید ولی الان حرف دیگری
می‌زنید. این روش برای
جلوگیری از آن اتفاقات تلخ بسیار مفید است. افراد نشان بدهند که پایبند به قانون
هستند. البته این به آن معنا نیست که رفتار شورای نگهبان صد در صد درست است چرا که
اعتراض هم مسیر خود را دارد . حتی بعد از انتخابات هم همینطور است و اگر کسی فکر
می‌کند که جایی تخلف
شده می‌تواند از مسیر خودش
پیگیری کند. هیچ‌کس مخالف پیگیری اعتراض به نتایج نیست. در این میان مسیرهای غیرقانونی توصیه
نمی‌شود. باید بر این
موارد تأکید کنیم تا بتوانیم فضا را برای انتخاباتی که در حال حاضر چندان گرم
نیست. آماده کنیم و امیدواریم که تا روزهای آینده تغییر کند.
دکتر علی‌آبادی در این مورد سؤال دیگری مطرح کرد وگفت:
آقای خدیر نظر شما در زمینه تأثیرگذاری پایگاه‌های خبری بر مواردی که آقای مقدم به آن اشاره
کردند چیست و مراجعه بازدیدکنندهای پایگاه‌های خبری چقدر خواهد بود؟ با توجه به اینکه در حال حاضر
شبکه‌های اجتماعی تلگرام
و واتس‌آپ و دیگر اپ‌ها هم در حال اطلاع‌رسانی پیرامون این موضوع هستند،
پایگاه‌های خبری چه اندازه
می‌توانند درفضای
مجازی با این شبکه‌ها مقابله کنند؟
در شبکه اجتماعی هیچ تفکیکی بین خبر واقعی و جعلی وجود ندارد
عضو شورای سردبیری پایگاه خبری- تحلیلی عصر ایران در پاسخ به این سؤال افزود:در وهله اول ویژگی‌ها و برتری‌های یک پایگاه خبری رسمی بر شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی کارهای
حرفه‌ای و استنادی‌شان است. در شبکه اجتماعی هیچ
تفکیکی بین خبر واقعی و جعلی وجود ندارد و اگر مردم همین نکته را متوجه شوند که
شبکه‌های اجتماعی مخلوطی
از اخبار راست و ناراست است، سطح سواد رسانه‌ای بالا می‌رود. برای مثال یکی از دلایل علاقه‌ام به کلاپ هاوس این است که در
آنجا جعل و اشاعه دروغ به مراتب کمتر و شاید صفر است. چرا که صدا به صورت مستقیم
پخش می‌شود. قصد بدگویی از
شبکه‌های اجتماعی و
سوشیال مدیا را ندارم چراکه یکی از محل‌های ارجاع و دریافت اطلاعات ما هستند اما در حال‌حاضر فقط با بالا بردن سطح سواد
رسانه‌ای می‌توان چنین داعیه‌ای داشت. اگر در این شرایط
رسانه‌ها کار حرفه‌ای خود را انجام دهند، به خصوص
پایگاه‌های خبری برای
افزایش بازدید و کلیک دچار التهاب و هیجان‌زدگی نشوند، از میزان خطا کاسته خواهد شد. یکی از آفاتی که
در هر انتخابات دامن پایگاه‌های خبری را می‌گیرد که خوشبختانه سایت متبوع من و آقای مقدم درگیر این
داستان نیست و نبودیم، این است که برخی از کاندیداها خودشان پایگاه خبری دارند و
طبیعتاً انتظار دارند آنها را ساپورت کنند و این مهم در چشم مخاطب مشکلاتی ایجاد
می‌کند. به‌نظرم کاری که باید یک رسانه انجام
دهد این است که هیجان‌زده نشود و کار حرفه‌ای خود را انجام دهد و نکته مهم‌تر این است که خبر را از نظر تفکیک کند. مهم‌ترین آفتی که در حال حاضر متوجه
برخی از رسانه‌هایمان است، این است که در خبر نظرشان را ابزار می‌کند. برای این منظور اشکالی ندارد نظر را در
یادداشت و مصاحبه ابراز کند و مصاحبه‌شونده موضع داشته باشد. اما اینکه بخواهیم برای تخریب کسی و
یا حتی برای تبلیغ از ابزار لید و خبر استفاده کنیم و آن را به یادداشت و مقاله
تبدیل کنیم کاری غیرحرفه‌ای است.
کرونا هر بدی داشت فضای مجازی و دنیای اینترنت را به عمق خانه‌ها برد. به‌طوری که یک سال کامل تحصیلی را
از همین طریق پشت سر گذاشتیم و فرزندان ما به همین طریق آزمون می‌دهند. بنابراین هیچ خانواده‌ای با این فضا بیگانه نیست و
جالب است که در کوچکترین برزن به افراد سن بالا کمک می‌رساند و تمام دانش‌آموزان گسترده در سراسر کشور در این فضا قرار
دارند و کرونا یک روند و شدت و سرعتی دارد و به‌خصوص اینکه اقای وزیر ارتباطات اعلام کردند که در
یک ماه پیش رو قرار است اینترنت رایگان داده شود که این مسئله خود اتفاق مثبتی
است. چرا که خانواده‌هایی که بتوانند از اینترنت رایگان استفاده کنند فضای مجازی را مخدوش نکنند.
شیوع کرونا، فرهنگ استفاده از فضای مجازی و رسانه‌ها را افزایش داد. در این میان مشکل همان رسانه‌های فیک و جعلی است و میلی که
در هر صورت در جامعه وجوددارد. برای مثال خود من روزانه تعداد کثیری ویدئو و متن
دریافت می‌کنم که مجبورم به ارسال‌کننده‌ها نسبت به ارزیابی درست و غلط آنها توضیح دهم. به جز
پایگاه‌های خبری که به‌صورت رسمی به کار حرفه‌ای مشغولند دیگر منابع غیررسمی
میل شدیدی به تخریب و شایعه‌پراکنی دارند و به شمشیری دو دم شباهت دارند. در این بین
عمده وظایف ما سوق دادن مردم به افکار واقعی است نه جعلی. باید شبکه‌های اجتماعی غیررسمی را از
پایگاه‌های رسمی تفکیک
کنیم. متأسفانه چون شبکه‌های اجتماعی حد و مرزی ندارند و اطلاعات مختلف را ردوبدل می‌کنند، نگرانی تحت‌تأثیر قرار گرفتن مخاطبان نسبت
به شایعات وجود دارد.
مدیر کل دفتر سپس این سؤال را مطرح کرد:
آقای خدیر انتخابات امسال را با توجه به نوع پوشش و در این شرایط چگونه می‌بینید؟ در بخش قبل گفت‌وگو به ابعاد مثبت و منفی کرونا
و تکنولوژی اشاره کردید و ابعاد مثبت آنها را بیشتر در آموزش بیان کردید که این
آموزش از نظر آموزگاران مورد پسند و رضایت واقع نشده بود. چرا که این نوع آموزش
دست دانش‌آموز را در منزل باز نگه می‌دارد. نظر شما در مورد میزان جوابگویی این نوع آموزش جهت
ارتقای علمی دانش‌آموزان و دانش‌آموختگان چیست؟
کار رسانه‌ای امری
است معطوف به واقعیات
خدیر؛ عضو شورای سردبیری پایگاه خبری- تحلیلی عصر ایران در این رابطه گفت:
با توجه به تجربه خود باید بگویم که این مهم بستگی به ابتکار و ذوق مدرسان و
دبیران دارد. برای مثال دبیر بینش دینی دخترم کار جالبی کرد. به جای طلب محفوظات
از دانش‌آموز آنها را به مسیری سوق داد که از روی دست هم ننویسند و مطالعه و خواندن
قرآن را به آنها پیشنهاد کرد و این ابتکار جالبی بود. و کیفیت خوانششان بیشتر شد.
دبیر انگلیسی هم با ابتکار عمل توانست باعث ارتقای علمی آنها شود. اما باید اعتراف
کرد در دروس شیمی و فیزیک و ریاضیات دانش
آمزان افت کرده اند و بسته به نوع درس
تأثیر مثبت و منفی داشته است. اما به نظرم همه اینها قابل تحمل است که اگر خدای
ناکرده یکی از دانش‌آموزان را از دست داده بودیم، به این همه آموزش و محفوظات نمی‌ارزید. بنده شخصاً سلامتی دخترم
و بقیه برایم ارجح بود. باید این دوره طی و شامل تخفیف می‌شد.
در ادامه در رابطه با صحبت‌های آقای مقدم نکته‌ای را یادداشت کردم که اگر شرایط طوری می‌شد که ارتباط برقرار شود، مطرح
خواهم کرد.
ایشان فرمودند که اگر کاندیداها رد شدند حق اعتراض دارند. آقای کدخدایی پریشب
اعلام کردند که اصلاً چیزی به نام تأیید و رد صلاحیت وجود ندارد، فقط احراز صلاحیت
می‌کنیم و یک تعداد
اسم را می‌گوییم و هیچ مکانیسمی هم نشده و اساساً هیچ مجال اعتراض هم نیست و چون امکان
دارد این برنامه را افرادی ببینند، بنده از طرف ایشان می‌گویم. در مجلس باز این امکان وجود دارد. یعنی
شورای نگهبان در حال اعمال یک مکانیسمی است که می‌تواند وزیر مملکت را تأیید و محرز نکند. یعنی اگر
اینها نام 5 یا 6 یا 20 نفر را اعلام کنند هیچ مکانیسمی وجود ندارد و همه باید
بگویند سمعاً و طاعتا. به نظرم اگر ما دنبال مشارکت هستیم با وجود تنوع حق انتخاب
و در نتیجه مشارکت افزایش می‌یابد و نیازی نیست که از پایگاه‌های خبری بخواهیم که نقش جارچی و بوغ‌زن را برایشان ایفا کنند. اگر
بازار سیاست غرفه‌های متعدد داشته باشد و مردم امکان انتخاب و انطباق با خواسته خود را بیابند و
با توجه به اینکه جریان سیاسی رسمی کشور کاملا مشخص هست و چند جریان برانداز خارج
از کشور داریم و در صورت داشتن نماینده طبیعتاً افرادی که به آنها گرایش دارند،
بدون هیچ تردیدی در انتخابات شرکت خواهند کرد. جامعه خاکستری کشور که حدود 40 یا
50 درصد را در برمی‌گیرد، فاقد علائق سیاسی هستند و آنهایی که برای بهبود زندگی و معیشت خود می‌دانند که وقتی در بورس سرمایه‌گذاری می‌کردند نگاه آن رئیس‌جمهور منتخب به سیاست، سیاست خارجی در زندگی آنها
تأثیرگذار است. اتفاقی که در ادوار اخیر رخ داده، ترجمه سیاست به اقتصاد و معیشت
است و به همین خاطر شاهدیم مشارکت کارمندان دولت، سهامداران بورس، افرادی که با
نهادهای اداری ارتباط دارند افزایش می‌یابد که این مهم از رسانه‌ها برمی‌آید. یعنی بخشی از جامعه که احساس می‌کند تصمیمات و افاقات در زندگی آنها اثری ندارد،
برای مثال فردی که در بانک اندوخته‌ای دارد یا اساساً صفر است یعنی افراد فرودست محض و فرادست
از نظر مالی طبیعتاً به این تحولات سیاسی در صورت عدم اعتقاد، اعتنایی ندارند و
برای بخش متوسط جامعه که می‌داند نوع تعامل ما با جهان، نوع سرمایه‌گذاری، دعوت از سرمایه‌گذار، یا تنگناهای معیشتی چه
سرنوشتی و چه تأثیری به بار خواهد آورد، مثل قطعی برق دیروز که انتقادات زیادی
توسط برخی افراد به بار آورد و نشان داد که جامعه به آن سو هدایت شده که باید به
جای شعار روبنایی به زیرساخت‌ها توجه شود و مردم احساس کنند که اگر دولتی در نیروگاه‌ها سرمایه‌گذاری کند، اگر برای آینده آب سرزمین سرمایه‌گذاری کند و به جای شعارهای دهن‌پرکن موقتی توجه مردم جلب شود
به زیرساخت‌های آینده‌ساز فرزندمان ما، با این نگاه کار ما در پایگاه‌های خبری این است که مردم را هرچه می‌توانیم از جو توهم و شعار و
تصور و تخیل دور کنیم و به سمت واقعیت‌های جاری جلب کنیم. واقعیت این است که سال گذشته دولت، کشور
را با 15 میلیارد دلار اداره کرده است. طبیعی است که وقتی به جای 70 یا 80 میلیارد
دلار پول نفت درآمد ما به 15 میلیارد دلار می‌رسد، می‌توان شرایط را به وضعیت خانواده تشبیه کرد که با کاهش درآمد
از 15 میلیون به 5 ملیون، پدر آن خانواده نوع سرویس‌دهی به اعضای خانواده را براساس امکانات موجود
تنظیم می‌کند، یعنی هرآنچه که به واقعیت‌ها بیشتر توجه شود اخلاقی‌تر خواهد بود و وظیفه ما به عنوان یکی از اصحاب
رسانه با توجه به تأثیر بر بخش کوچکی، معطوف کردن توجه افراد به واقعیات است.
سیاست فن مقدورات است نه علم تخیل. ما برای تخیل باید به سینما برویم، رمان و شعر
بخوانیم. اما وقتی صحبت از سیاست و انتخابات به میان می‌آید باید به واقعیات توجه شود و به جای رفتارهای
احساسی و هیجانی، خردگرایی را در مردم تقویت کرد تا کمکی شود به فضای انتخابات. در
بخش اول عرایضم یک مثال فوتبالی زدم که وقتی کسی طرفدار باشگاهی لست روز موعود به
تماشای بازی می‌رود و با خرید بلیط از آن باشگاه حمایت می‌کند. رأی دادن برای افرادی که گرایش سیاسی دارند
یکی از مناسک دنیای مدرن است و آن فرد نمی‌تواند تماشاگر باشد که حتی اگر برای تماشا هم به استادیوم
برود باید هزینه‌اش را بدهد. آقای مقدم اشاره کردند به کسانی که دم از تحریم می‌زنند، اساساً آن زبان نه گفتن
مخلوطی است که مشخص نیست فرد از سر بی‌علاقگی، سیاست‌زدگی، بی‌اعتنایی تحریم می‌کند؟ که قابل ترجمه و تفسیر نیست. در حالی که وقتی اسم
مشخصی را در برگه می‌نویسم برای ساختار قدرت محافل خارجی و برای خود مردم بیشتر قابل تفسیر است.
این کاری است که از تحلیلگران ما برمی‌آید ولی به صورت کلی کار رسانه‌ای امری است معطوف به واقعیات که واقعیات ما هم
کاملاً مشخص اشت و همه باید به انصاف توصیه شویم. چرا که شرایط می‌توانست بدتر باشد. همین که در
شرایط کرونا انتخابات برگزار می‌کنیم، همین که اقلامی نه‌تنها قحطی نشد بلکه فراوان هم بود. سال تحصیلی‌ای که بدان اشاره کردم بیش از
10 میلیلون دانش‌آموز بدون اینکه پا در مدرسه بگذارند شروع شد و اکنون در حال پایان یافتن است.
اینها اتفاقات مثبتی است. کار رسانه‌ها این است که این عادت زشت نیمه خالی لیوان را دیدن را
کنار بگذاریم و به جای تبلیغ صرف بر نقاط منفی در یک کلمه با امید جامعه را زنده
نگه داریم. چرا که امید عامل زنده بودن جامعه است.
چون مهم‌ترین پرسش بایدها و نبایدها بود، قصد دارم به دوستان رسانه‌ای خود بگویم که ما نباید جو
زده شویم. باید کار رسانه‌ای خود انجام دهیم. در این میان بایدها و نبایدهای اخلاقی
رسانه‌ها کاملاً مشخص
است. مدتها پیش مثالی را در رابطه با انتخابات فرانسه خوانده بودم که در زمان آقای
فرانسوا میتران ظاهراً دخترشان در فاصله دو مرحله‌ای انتخابات فرانسه، دست به خودکشی زدند. اتحادیه
مطبوعاتی آن زمان هم‌زمان با هم تصمیم گرفتند به این موضوع در آن مقطع ورود نکنند و آن را به بعد
از انتخابات بسپارند. این نمونه‌ای از برخورد اخلاقی است. اگر آن کلمه باید و نباید دستوری
باشد و از نهادهای بالادستی حکومت اعمال شود، افراد تاحدودی نسبت به آن موضع می‌گیرند. در این میان جای خالی
نهادهای صنفی احساس می‌شود و اخلاق روزنامه‌نگاری و کتاب‌های منتشره در این زمینه، پایبندی دو چندان ما را به این موضوع می‌طلبد.