نشست تخصصی «تجربه‌نگاری
خبرگزاری‌ها از پخش زنده» صبح روز سه‌شنبه 19 مهرماه از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی
رسانه‌ها برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی دفتر
مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در این نشست که در سالن اجتماعات معاونت امور مطبوعاتی
و اطلاع‌رسانی برگزار شد، دکتر محمودرضا امینی، مدیرعامل خبرگزاری موج و صادق
وفایی‌نیکو، دستیار معاون خبرگزاری ایسنا حضور داشتند و ضمن بحث و تبادل نظر به
بررسی ضرورت و اهمیت سرویس پخش زنده اینترنتی و مسائل و چالش‌های پخش آنلاین در
خبرگزاری‌ها پرداختند.
در ابتدای این نشست زهره جوادیه، کارشناس پژوهش
دفتر مطالعات وبرنامه‌ریزی رسانه‌ها و مجری نشست طی سخنانی گفت: تبیین پخش زنده از
خبرگزاری‌هااز چنان اهمیتی برخوردار است که دفترمطالعات تصمیم گرفت موضوع یکی از
نشست‌های خود را به بررسی و طرح این موضوع اختصاص دهد.
وی افزود: پخش زنده اینترنتی
یکی از قابل اطمینان‌ترین سرویس‌های پخش زنده در جهان است که از قوی‌‌ترین پورت‌‌ها،
منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و دیتاسنتر‌ها استفاده می‌کند تا بهترین و باکیفیت‌ترین
خدمات پخش زنده ویدئویی از وقایع و رخدادهای جهان را به مخاطبان خود ارائه دهد. در
ایران نیز این تکنولوژی گسترش قابل ملاحظه‌ای یافته و تغییراتی را در سبک زندگی و
ذائقه کاربران ایجاد کرده است به طوری که تبعات آن را در حوزه‌های مختلف آموزشی،
ورزشی، بازاریابی، کنسرت و مذاکرات می‌توان به وضوح مشاهده کرد. به همین دلیل بررسی
و اهمیت این موضوع می‌تواند کمک کند تا در جذب مخاطب و افزایش آنها در حوزه‌های مختلف
موفق‌تر عمل کنیم.
در نشست امروز تلاش داریم تا مسایل
و چالش‌های این حوزه را با حضور دو تن از مسئولان و دست‌اندرکاران خبرگزاری‌ها به
بحث بگذاریم.
در ادامه این جلسه، محمودرضا
امینی، مدیرعامل خبرگزاری موج در آغاز سخنان خود با اشاره به وقوع چهار انقلاب
صنعتی در جهان گفت: سومین انقلاب صنعتی جهان، انقلاب دیجیتال بود که با ورود
کامپیوتر به عرصه صنعت به وقوع پیوست و موجب تحولات بزرگی در جهان شد. یکی از مهم‌ترین
تغییرات، کاهش نیروی انسانی و افزایش هزینه‌های تکنولوژی بود.
وی افزود: چهارمین انقلاب
صنعتی جهان « انقلاب فناوری و هوشمندسازی» بود که در دهه اخیر رخ داد و تمام
ابعاد زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داد. در انقلاب چهارم، تقاضا برای نیروهای کم
اطلاع و غیر متخصص کم شد و بالعکس، تقاضا برای بکارگیری نیروهای فعال و پرجنب و
جوش و متخصص بیشتر شد. هم‌چنین، بانک‌های اطلاعاتی متمرکز و قابل توجهی بوجود آمد که
مورد توجه ساختارهای اطلاعاتی و اقتصادی قرار گرفت.
بر این اساس،از دهه گذشته
تاکنون، رسانه به عنوان یکی از ابزارهای مهم ارتباطی کارکردهای مختلفی پیدا کرده
است. حتی در سیاست خارجی کشورها نیز رسانه نقش ویژه‌ای دارد و می‌تواند در عملیات
نظامی و اطلاعاتی در جهت اهداف مشخصی نقش‌آفرینی کند. به عنوان مثال، سایت خبری فارکس
نیوز از جمله رسانه‌هایی بود که در جنگ خلیج فارس و آغاز حمله آمریکا به عراق تأسیس
شد؛ یا داعش قبل از هر اقدامی، رسانه خاص خود را به‌وجود آورد.
بنابر این همه این رخدادها بیانگر
وقوع یک تحول اساسی و مهم در دوره « انقلاب فناوری و هوشمندسازی»بود که اوج آن در
روابط‌عمومی سازمان‌ها شکل گرفت. به این معنی که روابط‌عمومی‌ها برای تبیین سازمان
خود از این ابزار بهره گرفتند. اما در پی این تحولات در دهه اخیر شاهد ظهور نوع
دیگری از قدرت هستیم، به این معنی که رسانه خود قدرت و یا مؤلفه قدرت شده است. به‌ویژه
در همین اتفاقات اخیر نیز می‌توان نقش رسانه‌ها در هدایت جریان‌های اجتماعی را
ملاحظه کرد. حتی در جنگ بین روسیه و اوکراین نیز این کارکرد رسانه بسیار برجسته است
و در بسیای از موارد اخبار در تعارض با یکدیگر قرار می‌گیرند. در این اخبار می‌بینیم
پخش‌های آنلاین چگونه قدرت خود را نشان می‌دهند.
مدیرعامل خبرگزاری
موج در ادامه سخنان خود با اشاره به نقش رسانه‌ها در مذاکرات برجام گفت: در
مذاکرات برجامی 185 نفر در تیم مذاکر‌ه‌کننده آمریکایی حضور داشت و در کنار این
تیم، 14 نفر از مسئولین رسانه‌ها قرار داشتند که فرآیندهای لازم را برای تیم
مذاکره کننده نسبت به سیاست‌های خود فراهم می‌کردند.
وی بیان کرد: در
این پیچش‌های ارتباطاتی قدرت خاصی ایجاد شده که حضور جدی، ارادی و مؤثری در آن
نداریم. به گونه‌ای که فعالیت رسانه‌های داخلی اغلب پراکنده و بدون هماهنگی لازم
با سایر بخش‌ها صورت می‌گیرد. در این فضا یک سؤال اساسی مطرح است و آن اینکه آیا
در کشور ما فرماندهی و هدایت‌گری برای رسانه وجود دارد که بتواند در زمان‌هایی که
منافع ملی به خطر می‌افتد وارد عمل شود؟ آیا بودجه‌ای به این امر اختصاص داده شده
که برد رسانه‌های ما را بیشتر کند؟ و اصولاٌ چرا اقبال رسانه‌ای ما از تلویزیون به
جای دیگر و رسانه‌های دیگر گردش پیدا می‌کند؟
در شرایط فعلی می‌بینیم تکنیک‌ها،
روش‌ها و برنامه‌های رسانه‌ای از خط خارج شده است. اما در این فضا یک اتفاق خاصی
به اسم پخش آنلاین افتاده است. پخش آنلاین در تعیین و جهت‌دهی به افکار عمومی نقش مؤثری
دارد. زیرا افکار عمومی تکثر رسانه‌ای و گفتمانی را پذیرفته و می‌خواهد از زوایای
مختلفی به موضوع نگاه کند.
در این مورد با توجه به
کارکردهای پخش زنده، تلویزیون بیشترین اثرگذاری را در افکار عمومی دارد . زیرا از
اشکال مختلف تصویری در این فضای تکنیکال بهره می‌گیرد. اما در مورد خبرگزاری‌ها
علی‌رغم تقاضای فراوان و آمادگی لازم برای پخش آنلاین، قوانینی وجود دارد که به
خبرگزاری این اجازه را نمی‌دهد و می‌گوید پخش تصویری باید با همانگی صدا وسیما انجام
شود. در حالی که صدا وسیما نمی‌تواند کنشگر باشد. بنابراین اگر ما بخواهیم در قبال
پالس‌ها، عملیات و اقدامات رسانه‌ای بیرونی کنشگر باشیم باید از لحاظ تکنیکالی و
اینترنت خود را قوی کنیم. زیرا در این دو زمینه ضعف داریم.
امینی تإکید کرد: اگر قرار
باشد رسانه عامل اقتدار ملی باشد، باید اینترنت برقرار باشد؛ نمی‌توان گفت اول
اینترنت درست شود و بعد از آن رسانه درست شود. بلکه باید اینترنت مختص رسانه ایجاد
شود تا رسانه بتواند پخش آنلاین داشته باشد. هم‌چنین، در فضای مجازی هم ما باید
قدرت تبیین و جهاد تبیین داشته باشیم. واقعیت این است که در زمان انقلاب صنعتی
چهارم، چه بخواهیم و چه نخواهیم زندگی، تفکر، باور و اعتقادات و روش زندگی ما تحت
تأثیر رسانه قرار گرفته ونمی‌توان از تأثیرات آن دور بود زیرا رسانه عامل اقتدار
ملی است و ابزار و وسیله نیست. در این قدرت، تکنولوژی فراوانی به کار گرفته شده
که بعضی از آنها ناشناخته هستند و نباید از آن غافل بود.
وی افزود: چالش‌ها و نقاط ضعف
ما، نقاط ضعف فنی، اقتصادی، حمایتی و عدم توازن است. در این روند نیمی از پخش
آنلاین مستلزم حمایت‌ها، امکانات، نیازهای مالی، پهنای باند و باورهایی است که
باید مورد توجه قرار گیرد. در واقع، رهیافت ما این است که پخش‌های آنلاین و پخش‌های
تصویری اثرگذار‌تر از متن هستند و باید از آن استفاده کنیم.
در ادامه این نشست، صادقی
وفایی‌نیکو، دستیار معاون خبر خبرگزاری ایسنا گفت: در سال‌های اخیر به تناسب رشد
اینترنت به لحاظ توسعه و سرعت، رسانه‌ها تلاش کرده‌اند تا از متن فاصله گرفته و
محتوای تصویری‌شان را افزایش دهند. به همین دلیل گرایش مخاطبان به محتوای تصویری
بیشتر شده است. اگر خبرگزاری‌ها امروز بخواهند در مورد پخش آنلاین و زنده تجربیات
خود را بیان کنند فقط خبرگزاری MSNاست که می‌تواند مدعی باشد.
زیرا به عنوان یک خبرگزاری چند گام از رسانه‌های دیگر جلوتر است و توانسته کارهای
جدی و مهمی در زمینه پخش آنلاین انجام دهد. در این خبرگزاری به طور اساسی ساختار
خبرگزاری براساس پخش زنده تغییر یافته و خیلی متفاوت از خبرگزاری‌های دیگر است.
وی افزود: در فضای تولیدات
رسانه‌ای خبرگزاری‌ها، حوزه‌ای هم به نام حوزه صوتی و تصویری شکل گرفته که در کنار
سایر حوزه‌ها در خبرگزاری فعالیت می‌کند. به عنوان مثال، حدود 12 سال پیش برای اولین
بار خبرگزاری ایسنا در زمان تصدی آقای لاریجانی در صدا وسیما ویدئویی را از ورود
امام در 12 بهمن پخش کرد که به‌شدت از سوی ریاست سازمان صدا و سیما مورد مخالفت
قرار گرفت و از پخش زنده در خبرگزاری‌ها جلوگیری به عمل آمد و می‌توان گفت این یکی
از دلایل عقب ماندن خبرگزاری‌ها از پخش آنلاین است.
مسئله دیگر، نبود آژانس خاص
برای فروش محصولات ویدئویی است زیرا این امر فقط در انحصار سازمان صدا وسیما قرار
دارد. تا 10 سال پیش تصور بر این بود که همیشه دیواری بلند بین تحریریه و فیلم و
تصویر وجود دارد. اما امروز به دلیل دغدغه خبرنگاران در دو حوزه تصویر و متن تاکید
و تمرکز بیشتر بر این حوزه بیشتر شده است. به طوری که آنها را می‌توان از پیشگامان
عرصه پخش زنده به شمار آورد.
وی تصریح کرد: گاهی رسانه
تصمیمات کلانی برای ورود به این حوزه اتخاذ نکرده و چالش‌هایی هم وجود دارد که
باید در مورد آن صحبت کرد. اما قبل از آن باید گفت که تفکیک تحریریه از رسانه‌های
صوتی و تصویری کاری اشتباه است و خبرنگار باید به این عرصه ورود کند. اما این امر
نیاز به آموزش، شناخت و ابزارهای حداقلی دارد.مسئله اول در این چالش، پلتفرم و
سرمایه‌گذاری‌های کلان است که به دلیل محدودیت‌های مالی قابل انجام نیست. بنابراین
یا باید متکی بر پلتفرم‌های جهانی بود ویا داخلی. اما نمی‌توان در پلتفرم داخلی به
مخاطب جهانی پیامی را منتقل کرد و یا با رسانه خاصی جنگ کرد. البته شبکه‌های
اجتماعی مسیر مجزایی در پیام‌رسان‌ها دارند و ضرورتی ندارد که از پیام‌رسان‌های جهانی استفاده کنند. ولی نباید این محدودیت را
ایجاد کرد زیرا برای توسعه این بخش باید بتوان از خیلی از رویدادها پخش زنده
داشت.
دستیار معاون خبر خبرگزاری
ایسنا تإکید کرد: ما از رسانه انتظار پخش زنده داریم در حالی که خبرنگار و عکاس ما
امکان حضور در خیابان را ندارد و امنیت ندارد. در بخش مدیریت میدان هم باید گفت
مدیریت میدان فقط در دست یک دستگاه نیست بلکه دستگاه‌های متعددی در آن دست دارند
که هر کدام ملاحظات و محدودیت‌های خاص خود را دارند. وی در ادامه گفت: چالش بعدی،
مسئله استمرار پخش زنده است. اگر پخش زنده به عنوان یک اتفاق خاص و غیر‌مستمر
اتفاق بیفتد، مخاطب خاصی نخواهد داشت اما اگر پیش خبر‌ها و اطلاع‌رسانی دقیق و
گسترده‌ای داشته باشد، مخاطب می‌تواند در زمان‌های خاص و تعیین شده پخش زنده را
ببیند.
مسئله دیگر اینکه، وقتی بحرانی
اتفاق می‌افتد اول اینترنت را قطع می‌کنند و بعد می‌گویند چه کار کنیم؟ و از قبل
برای آن برنامه‌ای نداریم.
عکس از :محمد عبادالله
تهیه گزارش:لیلا نوری میاندوآب