به گزارش روابط‌عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها،
در این شماره 10 مقاله کاربردی توسط پژوهشگران و نویسندگان عرصه ارتباطات و رسانه
ارائه شده است.
در زیر عناوین مقالات و موضوعات این شماره از فصلنامه
رسانه به همراه شرح مختصری از آنها آورده شده است:
- روندها
و بایسته‌های
سیاست رسانه‌ای
جمهوری اسلامی ایران در حوزة فضای مجازی
نوشتة محمدعلی قلی‌زاده؛ هادی خانیکی؛ فیروز راد؛ مرتضی محمدزاده
این مقاله به دنبال آن است که جنبه‌های مختلف سیاست‌های رسانه‌ای
جمهوری اسلامی ایران را در حوزة رسانه و به‌ویژه
فضای مجازی، رویکرد دولت‌ها
را در تسلط بر این حوزه بررسی، و نیز ابعاد مختلف تأثیرگذار بر آن را مشخص کند. از
این رو کاوش دقیق سیاست‌ها
و تعمق در آنها،
می‌تواند
به شناسایی هر چه بهتر فرصت‌ها
و تهدیدهای بالقوه و نیز الزام‌ها
کمک کند تا تصویر به‌نسبت
روشنی از آینده پیش روی ما قرار گیرد.
پژوهش حاضر با بهره‌گیری
از روندپژوهی انتقادی، و رویکردهای نظری کاستلز (جامعة شبکه‌ای:
قدرت و پادقدرت) و فریدمن (سیاست‌گذاری جانبدارانه و بی‌طرفانه)،
جنبه‌های مختلف سیاست‌های
رسانه‌ای در حوزة فضای مجازی و رویکرد دولت‌ها
را در تسلط بر این حوزه مشخص می‌کند.
- بررسی
روان‌شناختی
نقش عضویت در شبکه‌های اجتماعی
در خودشیفتگی، خودباوری و نیاز به همبستگی کاربران
نوشتة حسین
امامی رودسری؛ سیدوحید عقیلی؛ محمد سلطانی‌فر؛ علی‌اکبر فرهنگی
مسئلة اصلی پژوهش این است تا نقش عضویت افراد در شبکه‌های اجتماعی در خودشیفتگی، خودباوری و نیاز به همبستگی آنها
در ارتباطات میان‌فردی برون خط را مورد بررسی قرار دهد.
اهمیت این تحقیق در آن است که رسانه‌های اجتماعی
تأثیرهای منفی و مثبتی بر روابط افراد و بر فعالیت‌های روزانة
آنها می‌گذارند. بههمین منظور شناخت این عوامل می‌تواند موجب
افزایش توانمندی و مهارت‌های ارتباطی بیشتر کاربران شود.
انجام این تحقیق از این منظر ضرورت داشت تا به افرادی که در برقراری ارتباط
با دیگران در جامعه، به دلیل محدودیت‌های مختلفی همچون خجالتی بودن، نبود
اعتمادبه‌نفس، کمبود جذابیت، معلولیت و ... مشکل دارند، فرصت‌ها و یا معایبی را از منظر روان‌شناختی
بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی در این حوزه‌ها نشان دهد.
- بررسی تطبیقی ترمینولوژی خبری روزنامه‌های کیهان، اعتماد، رسالت و شرق در انتخابات ریاست جمهوری سال 1396
نوشتة محمدحسن طاری؛ نسیم مجیدی قهرودی؛ افسانه مظفری؛ طهمورث
شیری
از وظایف مهم وسایل ارتباط‌جمعی در جهان امروز گسترش مشارکت‌های مردم در برنامه‌های اقتصادی،
اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، به عنوان ابزارهای اساسی پیشبرد اهداف توسعه است. با استفاده
از رسانه‌ها می‌توان سهم افراد را در پیشبرد این برنامه‌ها افزایش
داد. به طوری‌که در برنامه‌ریزی برای توسعة فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و حتی در مورد راهبردهای سیاسی
در بسیاری از کشورها، اولویت‌های ویژه‌ای برای وسایل ارتباط‌جمعی
در نظر گرفته می‌شود.
این پژوهش با هدف بررسی تطبیقی
ترمینولوژی خبری روزنامه‌های کیهان، اعتماد، رسالت و شرق در
انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 و به منظور شناسایی مهم‌ترین معیارهای گزینشگری، بررسی میزان حمایت از کاندیداها، احزاب و گروه‌ها، وابستگی خبری مطالب به منابع مختلف و جایگاه
واژه‌سازی سیاسی و جریان‌سازی خبری و بررسی سبک مطالب و گفتمان مسلط در آن
روزنامه‌ها انجام شده است.
- بازنمایی ترور شهید قاسم سلیمانی در توییتر
و اینستاگرام شبکة ایران اینترنشنال
نوشتة احمدگویا؛ مهدی نادری
با توجه به اهمیت
شبکه‌های اجتماعی توییتر و اینستاگرام و تأثیرگذاری آن بر مخاطبان
انبوه خود و همچنین شخصیت کم‌نظیر و بین‌المللی شهید سلیمانی، این پژوهش با هدف اصلی شناخت و بررسی
دیدگاه کاربران و نحوة پوشش رسانه‌ای ایران اینترنشنال
در بستر توییتر و اینستاگرام با محوریت شهید سلیمانی انجام شده است و در صدد یاری رساندن
به تدوین سیاست‌گذاری و شناخت بیش از پیش فضای جنگ
رسانه‌ای دشمنان علیه محور مقاومت و شهید سلیمانی است.
این مقاله درصدد
پاسخ به این سؤال اصلی است که بازنمایی شهید قاسم سلیمانی در شبکه‌های اجتماعی ایران اینترنشنال (مطالعه موردی: توییتر و اینستاگرام)
چگونه انجام شده است؟
- اعتباریابی پرسشنامه صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان درس تفکر و سواد رسانه‌ای (مورد مطالعه: معلمان شهرستان بیرجند)
نوشتة داود
کاوسی؛ محمدعلی رستمی‌نژاد؛ محمد اکبری بورنگ
سواد رسانه‌ای یک رویکرد در قرن بیست و یکم به آموزش است و چارچوبی را
برای دسترسی، تحلیل، ارزیابی، ایجاد و مشارکت در اشکال مختلف پیام‌ها از چاپ تا فیلم تا اینترنت، .... فراهم می‌کند. امروزه آموزش رسانه‌ای در توسعة فرهنگ ارتباط با رسانه‌ها، توانایی‌های خلاق، تفکر انتقادی، ادراک، تفسیر، تجزیه و تحلیل و ارزیابی
متون رسانه‌ای، آموزش اشکال مختلف بیان خود، با استفاده از فناوری رسانه
صورت می‌پذیرد. سواد رسانه‌ای، که در نتیجة
این فرایند به دست آمده است، به فرد کمک می‌کند تا از منابع
حوزة اطلاعات تلویزیون، رادیو، ویدیو، سینما، مطبوعات، اینترنت به طور فعال استفاده
کند.
هدف پژوهش
حاضر، ساخت و اعتباریابی پرسشنامة صلاحیت حرفه‌ای معلمان درس تفکر و سواد رسانه‌ای است. روش پژوهش، پیمایشی بوده
و جامعة آماری آن نیز 100نفر از معلمانی است که دارای تجربه تدریس درس تفکر و سواد
رسانه‌ای در شهرستان بیرجند هستند.
- سهم تبلیغات محصولات فرهنگی در فضای
رسانه‌ای ایران
و تبیین مدل مناسب تبلیغاتی
نوشتة ایرج
قره‌داغی؛ علی‌اکبر رضایی؛ عباسعلی قیومی؛ سیدرضا صالحی‌امیری
بحث محصولات فرهنگی
در جمهوری اسلامی ایران وضعیت خاصی دارد، زیرا فراتر از وضعیت عمومی کشورهای در حال
توسعه، انقلاب اسلامی ایران با ماهیت فرهنگی، از سویی مسئولیت سنگینی برای بازسازی
و تعالی فرهنگی جامعه داشته و از سوی دیگر، حامل پیام‌های مهم و جدید برای جهان است که عرضه و اشاعة آنها، نیازمند قالب متناسب از جنس محصولات فرهنگی است. با این حال فضای فرهنگ،
بسیار پیچیده و ظریف است و با وجود اقدام‌های بسیار، میزان
تحقق موفقیت در حد مورد انتظار و متناسب با نیاز جامعه نبوده است.
لذا
شناخت ویژگی‌های
فرهنگ ایرانی، رسانه‌های
ایرانی و سایر متغیرهای تأثیرگذار در تبلیغات محصولات فرهنگی برای ارائة مدل مفهومی
در این خصوص ضرورت ویژه‌ای
می‌یابد.
بنابر این پژوهش
حاضر درصدد مطالعة سهم تبلیغات محصولات فرهنگی در فضای رسانه‌ای ایران و تبیین مدل مناسب برای
تبلیغات محصولات فرهنگی با استفاده از رویکرد داده‌بنیاد است.
- جایگاه، رسالت و مسئولیت اجتماعی
صدای جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه دست‌اندرکاران
نوشتة محمدرضا مانی‌فر؛ موشق
هوسپیان
بی‌تردید آگاهی و شناخت
از مسائل در درجة نخست و کوشش به منظور کاهش تنش‌های موجود در جامعه بر پایة تبیین و تشریح
جایگاه، رسالت و مسئولیت اجتماعی مطبوعات و به‌ویژه صداوسیما و خاتمه دادن به سوء تفاهم‌های موجود بین آنها به عنوان رکن چهارم دموکراسی با ارکان دیگر حکومت، به‌ویژه دولت از طریق
گفت‌وشنود و نزدیک کردن برداشت‌های متفاوت در چارچوب
قانون اساسی نقش غیر قابل انکاری در امکان و نحوة اجرای این مدل آرمانی دارد.
این
تحقیق به منظور آگاهی از دیدگاه‌های دست‌اندرکاران دربارة جایگاه، رسالت و مسئولیت
اجتماعی صدای جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. سؤال اصلی تحقیق این است که جایگاه،
رسالت و مسئولیت اجتماعی صدای جمهوری اسلامی باید چه باشد؟
- بررسی رابطة استفاده از رسانه‌ها با هویت اجتماعی و سبک زندگی زنان ( مورد مطالعه:
کارمندان زن شهرستان جیرفت)
نوشتة علیرضا صنعت‌خواه
امروزه
استفاده از فناوری‌های جدید (شبکه‌های اینترنتی و ماهواره‌ها) منجر به تحول‌های اساسی در هویت
اجتماعی و سبک زندگی در شهرها شده است. از آنجا که امروزه رسانه‌های نوین نظیر ماهواره
و اینترنت و شبکه‌های
اجتماعی پرمخاطب‌ترین
رسانه‌ها در جامعه محسوب
می‌شوند، در جامعه‌پذیر کردن اعضای جامعه
نیز، متناسب با فرهنگ و خواستة خود، موفقیت‌هایی را کسب کرده‌اند. بر همین مبنا، تحقیق پیش رو در تلاش
است تا رابطة استفاده از رسانه‌ها را با سبک زندگی زنان مورد بررسی قرار
دهد.
- نقش تعصب‌های فردی در رفتار خرید آنلاین با توجه به میانجی‌گری قوم‌گرایی مصرف‌کنندگان (مورد
مطالعه: برندهای داخلی پوشاک در اینستاگرام)
نوشتة جواد
محمدیان؛ امید بهبودی؛ یوسف رمضانی
محققان
بازاریابی معتقدند فرایند خرید، یک فرایند تصمیم‌گیری است و شامل مراحلی می‌شود که خریدار طی می‌کند تا تصمیم بگیرد که چه نوع محصولاتی را
خریداری کند. محیط خریدهای آنلاین به خریداران کمک می‌کند تا با ارزیابی دقیق اطلاعات محصول و مقایسة
آن با محصولات دیگر، زمان کمتری را صرف تصمیم‌گیری کنند. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر
تعصب‌های
فردی بر رفتار خرید آنلاین با توجه به نقش میانجی‌گری قوم‌گرایی مصرف‌کنندگان (مورد مطالعه: برندهای داخلی پوشاک
در اینستاگرام) است.
- رتبه‌بندی عوامل
مؤثر بر آیندة خبرگزاری صداوسیما در افق پنج‌ساله
نوشتة محمدرضا یاسین؛ حمیدرضا حسینی دانا؛ امید جهانشاهی؛ محسن شاکری‌نژاد
صنعت خبر، بهواسطة فناوری‌های ارتباطی
جدید و بسترهای نوظهور، وارد محیطی پیچیده و به‌شدت رقابتی شده است. از این‌رو آینده برای
مدیران رسانه‌های خبری یک چالش و دغدغه به‌شمار می‌رود، لذا همواره می‌کوشند تا با
تفکر در مورد عوامل مؤثر بر آینده و وضعیت‌های احتمالی آنها به تصاویری احتمالی از آیندة پیش رو دست یابند. اگرچه
خبرگزاری صداوسیما از خبرگزاری‌های مهم و بزرگ کشور است، اما بی‌تردید از این چالش‌ها برکنار نیست،
لذا شناسایی عوامل مؤثر بر آیندة خبرگزاری صداوسیما ضروری است. به این منظور با
روش دلفی، به عنوان روشی رایج در آینده‌پژوهی و با نمونه‌گیری هدفمند، از دیدگاه‌های کارشناسی و خبرگی 19 نفر از
مدیران، سردبیران و پژوهشگران معاونت سیاسی صداوسیما، بر اساس اصل اشباع نظری
استفاده شده است. در واقع هدف این روش؛ جمع‌بندی عقاید گروه
کارشناسان در مورد وقایع مورد نظر در آینده و رسیدن به اتفاق نظر بر اساس دانش ضمنی
خبرگان است.