تازه‌ترین کتاب دفتر مطالعات با عنوان « مخاطب‌شناسی رسانه‌ها:
سیر تحول مخاطب تا کاربر» از سوی این دفتر منتشر شد.
به گزارش روابط‌عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها،
کتاب « مخاطب‌شناسی رسانه‌ها: سیر تحول مخاطب تا کاربر» کاری است مشترک که توسط
حسن خجسته، ملیکا بردبار، علی رجب‌زاده طهماسبی، و کمیل خجسته به رشته تحریر
درآمده است.
در این نوشتار نویسندگان کتاب طی هفت فصل به بررسی مفهوم
مخاطب، رویکردهای مخاطب‌شناسی، الگوهای کابردی، و تقسیم‌بندی مخاطبان پرداخته‌اند.
مخاطب پدیده‌ای است که مفاهیم مختلفی دارد و توافق کمی بر
سر تعریف آن وجود دارد. به دلیل تنوع و دسته‌بندی‌های گوناگون از مخاطب، چه از
لحاظ معنا و چه از نظر کمیت و گستره نفوذ آن در حوزه ارتباطات رسانه، همواره
دیدگاه‌های مربوط به آن نیز دستخوش تغییر و تحول شده است و با این تغییرات دیگر
نمی‌توان مفهوم آن را با گذشته مقایسه کرد.
همچنین، از مخاطب به عنوان انبوه گسترده، موضوع گفتمان،
شخصی منفعل تا کاربر، و شخصی فعال و مفسر که هم تولید می‌کند و هم جزو مصرف‌کنندگان
محصولات رسانه‌ای است یاد می‌شود که این جهت‌گیری‌های جدید در مطالعات ارتباطات
مخاطب، یکی از گسترده‌ترین نگرانی‌ها در رابطه بین رسانه‌ها، مخاطبان و قدرت به
شمار می‌رود.
روشن شدن دلایل این نوع رابطه میان رسانه و مخاطب موجب می‌شود
رسانه بر اساس این رابطه شکل گیرد و نقد و ارزیابی آن رسانه یا فعالان و منتقدان
به این رابطه به سهولت انجام پذیرد.
در حال حاضر موضوع اصلی این است که چگونه و چرا مخاطبان در
دهه‌های گذشته در سراسر جهان تغییر کرده اند و آنها چگونه بر فضای رسانه‌ای
اثرگذار بوده‌اند. علاوه بر آن، مفهوم دهکده جهانی در باره مخاطب نیز یک تغییر
بنیادین کرده است.
با رشد رسانه‌ها و گسترش وسایل نوین ارتباطی، تداخل حوزه
مصرف و تولید در عرصه رسانه‌های جدید، مخاطبانی به وجود آمده‌اند که برجسته‌ترین ویژگی
آنها نسبت به مخاطبان سنتی، جستجوگری، کنجکاوی، و تولیدکنندگی و تعامل با محتواست
و شرایط به گونه‌ای است که به سادگی نمی‌توان تعامل این مخاطبان را با رسانه چارچوب‌بندی
کرد. زیرا نسبت مخاطب امروز با رسانه‌های قبلی مانند سابق نیست و نوع رابطه‌اش با
رسانه تا حد زیادی تغییر کرده است.
بر این اساس، تحقیقات مربوط به مخاطب‌شناسی و مخاطب‌پژوهی
نیز طیف‌های گسترده‌ای را دربرمی‌گیرد که از کنترل تا استقلال مخاطب را شامل می‌شود.
بیشترین پژوهش‌ها در خصوص مخاطب است چرا که این امر خواسته صنایع رسانه‌ای است.
اما ویژگی مشترک تمامی این پژوهش‌ها کمک آنها به امر ساختن جایگاه و تعیین هویت یک
وجود اجتماعی متغیر و غیر قابل شناخت و بسیار متحول به نام مخاطب است.
با توجه به این تحولات، پدیدآورندگان این اثر تلاش کرده‌اند
در فصول مختلف کتاب، دریافت جدید از مخاطب، نسبتش با رسانه و همچنین سیر تحول این
مفهوم و دلایل آن را برای خوانندگان به روشنی تبیین کنند.
برای آشنایی بیشتر با مطالب کتاب، فهرست عناوین و موضوعات
آن به شرح زیر آورده شده است:
- مقدمه
- فصل اول؛ کلیات: در این فصل ضمن پرداختن به کلیات، دلایل و
عوامل تحول مفهوم و معنای مخاطب تبیین شده است.
- فصل دوم: سیر تحول مفهوم مخاطب و ظهور کاربر
-
فصل سوم: رویکردهای مخاطب‌شناسی و نظریه‌های
ارتباطی
- فصل چهارم: تنوع مفهوم مخاطب
- فصل پنجم: نسبت رسانه با مخاطب
- فصل ششم: الگوهای کاربردی مخاطب شناسی
- فصل هفتم: تقسیم‌بندی یا مقوله‌بندی مخاطبان
- منابع
- فهرست شکل‌ها
- فهرست جدول‌ها
چاپ نخست کتاب « مخاطب‌شناسی رسانه‌ها: سیر تحول مخاطب تا
کاربر» نوشته حسن خجسته، ملیکا بردبار، علی رجب‌زاده طهماسبی، و کمیل خجسته؛ در
قطع رقعی، در 249 صفحه، شمارگان 300 نسخه، و با قیمت 160 هزار تومان برای اولین
بار از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها منتشر و به بازار عرضه شده است.