صد و سی و ششمین شماره فصلنامه علمی رسانه با تازه‌ترین
مقالات پژوهشی از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها منتشر شد.
به گزارش روابط‌عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها،
این شماره از فصلنامه رسانه ( ویژه پاییز سال 1403) با انتشار جدیدترین مقالات
حوزه رسانه در برگیرنده موضوعاتی است که هر یک به نوعی بخشی از ابعاد زندگی انسان‌ها را تحت تأثیر
قرار داده است. این تحولات در هشت مقاله پژوهشی مورد بررسی قرار گرفته و به
موضوعاتی چون: کنشگری هیستریونیک کاربران شبکه‌های اجتماعی، بازنمایی مؤلفه‌های فرهنگی برند ملی، نقش ذهن آگاهی بر سواد رسانه‌ای، تلفن همراه و زیست شبکه‌ای، کنشگری رسانه‌ای دانشجویان، کودکان اینفلوئنسر در اینستاگرام، بازنمایی رسانه‌ای جرم می‌پردازد.
در این بخش به
اختصار به معرفی عناوین مقالات و شرح مختصری از آنها پرداخته می‌شود:
- بررسی کنشگری هیستریونیک کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی / مسعود راستین آریا، مسعود تقی‌آبادی
در شبکه‌های اجتماعی ما شاهد کنشگری افرادی هستیم که گاه دچار اختلالات شخصیتی از جمله هیستریونیک یا نمایشی
هستند. فعالیت هیستریونیک نوعی اختلال شخصیت
محسوب می‌شود که با ظهور فضای مجازی و نمایشی
بودن آن به شکل‌های شدیدتری از فضای واقعی در رسانه‌های اجتماعی جریان یافته است. افرادی که دارای علائم هیستریونیک هستند زمان بیشتری را صرف مدیریت تصور
خود در رسانه‌های اجتماعی می‌کنند. لزوم تحلیل کنشگری
هیستریونیک در فضای مجازی از این جهت مهم است که با امکانات در دسترس مخاطبان، امکان فعالیت برای اشخاصی که به‌نوعی از شخصیت هیستریونیک رنج می‌برند بیشتر شده است. این تحقیق سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که گونه‌های کنشگری هیستریونیک مجازی صفحة
بچه‌پولدارهای تهران چگونه
بوده است؟ انتخاب صفحة بچه‌پولدارها نیز از این جهت مهم است که اغلب نمایشی از صحنة زندگی
افراد ثروتمند را به تصویر می‌کشاند و به پشت آن توجهی ندارد.
-
بازنمایی مؤلفه‌های فرهنگی برند ملی جمهوری اسلامی ایران در بستر شبکة اجتماعی اینستاگرام
/ محمدامین قاسمی پیربلوطی، عبدالکریم خیامی، نادر جعفری هفت‌خوانی
امروزه، تصویر ادراکی و کیفیت « برند» کشورها در اذهان مردم جهان چون گوهر گران‌بهایی
است که کشورها به اعتبار آن می‌توانند حضور خود را در در عرصة بین‌المللی تحکیم بخشند.
در این میان، مؤلفه‌های فرهنگی برند ملی به دلیل جذابیت و تنوع بالا این ظرفیت را
دارند که در صورت بهره‌گیری از شیوه‌ها، بسترها و ابزارهای مناسب و کارآمد همچون
چتری بر دیگر ابعاد برند ملی سایه اندازند. بنابر این آگاهی از شیوة بازنمایی برند
ملی کشور ایران در حوزة فرهنگ در بستر اینستاگرام می‌تواند بخشی از نقاط قوت و ضعف
تصویر موجود از مؤلفه‌های فرهنگی کشور را نمایان سازد. براساس این شناخت می‌توان
اقدام‌های لازم را در عرصة سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و کنشگری فعالانه و هدفمند به‌عمل
آورد. بدین‌منظور، پژوهش حاضر در پی یافتن پاسخ پرسش است که کدام مؤلفه‌های فرهنگی
برند ملی جمهوری اسلامی ایران با چه عناصر و ویژگی‌هایی در صفحات اینستاگرامی منتخب
برای مخاطبان بین‌المللی بازنمایی شده‌اند؟
-
واکاوی نقش ذهن آگاهی بر سواد رسانه‌ای با نقش میانجی سبک‌های ارتباطی / مسعود ریاضی مقدم، محمد کشاورز، مهدی اسدبک
پژوهش حاضر به یکی از مسائل مهم و اساسی جهان مدرن یعنی مباحث
مربوط به سواد رسانه‌ای می‌پردازد. سواد رسانه‌ای بیانگر
ظرفیت به دست آوردن و پردازش اطلاعات اولیه و خدمات مورد نیاز برای تصمیم‌گیری‌ها و
گزینش مناسب اطلاعاتی است و چهارچوبی را برای دسترسی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی و ایجاد
پیام‌ها فراهم می‌کند. بنابر این
اساس بسیاری از تحولات جهان امروز طی چند دهه گذشته است. این تحولات، سوادآموزی جدیدی
می‌طلبد تا افراد را برای حضور در دنیای رسانه‌ای‌شده،
توانمند سازد. پژوهش حاضر با هدف واکاوی نقش ذهن‌آگاهی
بر سواد رسانه‌ای با نقش میانجی سبک‌های
ارتباطی انجام شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی، از نوع توصیفی و با روش پیمایشی
انجام شده است. نمونه آماری این پژوهش 325 نفر از دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی
هستند.
- تلفن همراه؛ دروازة ورود به زیست شبکه‌ای: ارائة یک نظریة زمینه‌ای / کاظم شاملو، سید علیرضا افشانی، علی روحانی، علی‌محمد مزیدی شریف‌آبادی
تلفن همراه به‌عنوان
عصارة فناوری‌های روز جهان، امکانات مختلفی در خود گرد
آورده است و با توجه به قرارگرفتن در زمینه‌های اجتماعی
جدید، کارکردهای پیش‌بینی‌نشده‌ای را
ایفا می‌کنند. هدف پژوهش حاضر واکاوی نقش تلفن
همراه هوشمند به‌مثابة امری فناورانه در برساخت زیست شبکه‌ای
کاربران ایرانی بود. روش‌شناسی حاکم بر این پژوهش کیفی و
رویکرد آن، نظریة زمینه‌ای با رهیافت نظام‌مند
استراوس و کربین است. جامعة هدف، کارشناسان فعال در حوزة رسانه و مراکز علمی و
دانشگاهی بودند که با استفاد از نمونه‌گیری نظری و
هدفمند 17 نفر از آنان برای مصاحبة عمیق نیمه‌ساختاریافته
انتخاب شدند
- ارزیابی تطبیقی کنشگری رسانه‌ای دانشجویان
(مورد مطالعه: قطب جغرافیایی 4 دانشگاه فرهنگیان) / علیرضا دویران، احمدعلی صاحب‌ناسی
رسانه‌ها با
ورود فناوری‌های جدید، دگرگونی‌های بنیادینی
را در ساختار مناسبات و ارتباطات انسانی ایجاد کرده‌اند. تحت‌تأثیر
حضور رسانه، در ساخت زندگی روزمره، تحول رخ داده
و متناسب با چشم‌اندازهای رسانه‌ای در
طول زمان دستخوش تغییر می‌شود. حضور رسانه‌ها چنان
با تجربه‌های عموم افراد جامعه پیوند خورده که نمی‌توان
از آن فقط به‌عنوان یک ابزار یاد کرد، بلکه باید آن را
به‌عنوان عضو فعالی از زندگی روزمره دید که توان اثربخشی و بازسازمان‌دهی اعمال،
افکار و تعامل اعضای جامعه را دارد. ارتباط دانشگاه و دانشجویان با رسانه‌های
متعدد و متنوع اجتماعی بیشترین تأثیر را در هدایت افکار و اندیشه‌های
آنان به‌ویژه در رخ‌داد
مسائل اجتماعی سیاسی دارد. این پژوهش با روش تحقیق توصیفی-
تبیینی و با هدف کاربردی منطبق بر رویکرد تطبیقی به بررسی نقش رسانه‌های
اجتماعی در واپایش و هدایت افکار دانشجویان دانشگاه مأموریت‌گرای
فرهنگیان در ارتباط با وقایع مهر سال 1401 پرداخته است.
- تأثیر بازنمایی رسانه‌ای جرم بر دادرسی منصفانه با تأکید بر پروندة آتنا اصلانی
/ مصیب قدمی عزیزآباد
بازنمایی رسانه‌ای
روشی است که رسانه‌ها، ایده‌ها و موضوع‌های خاصی را از
دیدگاه ایدئولوژیک یا ارزشی خاص به تصویر می‌کشند. در واقع بازنمایی رسانه‌ای، بازنمایی
کلیشه‌ای از گروه‌های اجتماعی از طریق بسترهای رسانه‌ای است. بازنمایی‌ها تشکیل‌دهندة فرهنگ، معنا، دانش در مورد
خود و دنیای اطراف ما هستند و جهان‌بینی‌ها یا ایدئولوژی خاصی را عادی می‌کند. یعنی
آنچه که مخاطب رسانه دریافت می‌کند خود واقعیت نیست بلکه نمایشی است از واقعیت که توسط
صاحبان قدرت به جای واقعیت نمایش داده می‌شود. یکی از مهم‌ترین
کارکردهای جرم‌شناسی فرهنگی تمرکز بر بازنمایی رسانه‌ای
جرم و جرم‌انگاری رسانه‌ای
است. در این مقاله از طریق تحلیل محتوای پروندة قتل آتنا اصلانی در رسانه اعم از
نوشتاری و دیداری سعی شده است که تأثیر بازنمایی رسانه‌ای
بر اصول دادرسی منصفانه مورد بررسی قرار بگیرد.
-
بازنمایی زیست مجازی کودکان اینفلوئنسر در اینستاگرام / یوسف خجیر، ساناز فرمند خانقشلاقی
زمانی که کودکان به‌عنوان
وسیله‌ای برای محبوبیت یا منفعت مالی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند،
مشکلاتی از جمله در معرض تماشا یا قضاوت قرارگرفتن یا بهره‌کشی از
کار در او ایجاد می‌شود. اما نکته اینجاست که در هر دو
صورت این والدین هستند که زندگی خصوصی کودکشان را به اشتراک می‌گذارند.
والدین کودکان اینفلوئنسر علاوه بر تخطی از قانون حمایت از حقوق کودکان با به اشتراک‌گذاشتن
زندگی کودکانشان در فضای مجازی به حریم خصوصی و شخصی آنها نیز
تجاوز می‌کنند.
با گسترش شبکه‌های اجتماعی و به‌ویژه
اینستاگرام فعالیت کودکان اینفلوئنسر در سال‌های
اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است. کاربران شبکه‌های
اجتماعی از این کودکان به‌عنوان کودکان
کار اینستاگرامی یاد می‌کنند که تبدیل به منبع درآمدی برای
خانواده‌هایشان شده‌اند.
از همین رو هدف پژوهش حاضر نحوة بازنمایی زیست مجازی کودکان اینفلوئنسر در اینستاگرام
است. در همین راستا نحوة فعالیت روزانه کودک، چگونگی تبلیغات، هویت بخشیدن و
برندسازی مادر و تعاملات آنها با فالوورها
مورد بررسی قرار گرفته است.
- مخاطب‌پژوهی سالمندان شهر اصفهان / مریم حایک
طول عمر بیشتر برای انسان‌ها اگرچه
یک موفقیت برای جامعة بشری محسوب می‌شود و پیامد پیشرفت‌های علمی
است اما چنانچه با کاهش موالید همراه باشد به‌وجود‌آورندة
شرایط ویژه‌ای است که سالمندی جمعیت نامیده می‌شود و
در صورت فقدان مدیریت صحیح و عدم برنامه‌ریزی
به یک تهدید جدی برای جوامع انسانی تبدیل می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد افزایش مراجعة سالمندان به رسانه‌های جمعی
به‌ویژه تلویزیون در اغلب کشورها ناشی از بازنشستگی، کاهش فعالیت‌های اجتماعی
و افزایش اوقات فراغت بوده و عملکرد رسانه‌ها در
جذب مخاطب سالمند در این رابطه تأثیر قابل‌توجهی
نداشته است.
استان اصفهان یکی
از شش استانی است که سهم جمعیت سالمند آن نسبت به دیگر استان‌های
کشور بیشتر است و شناسایی میل، نیاز و مصلحت سالمندان در رابطه با رسانة ملی دارای
ضرورت است. این پژوهش به‌منظور شناخت افکار، گرایش‌ها،
علایق و ترجیحات محتوایی و زمانی، نیازها و انتظارات در رابطه با سیمای شبکة استانی
با بهره‌گیری از تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته
در جامعة آماری سالمندان ساکن شهر اصفهان در طی سال‌های 1400
-1399 انجام شده است.